ABD Başkanı Donald Trump, bir müddettir Amerikan Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell’a faiz oranlarını düşürmesi için baskı yapıyor.
Özellikle karşılıklı ek vergi tarifelerini açıkladıktan sonra, ABD’de enflasyonun aşağı istikametli hareket ettiğini savunan Trump, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ile yaptığı bir ziyaret sırasında gazetecilerin sorularını yanıtlarken Powell’a yönelik yaptığı açıklamada, “Ondan memnun değilim” dedi.
ABD Başkanı, isterse Powell’ı kovabileceğini söyleyerek, merkez bankasının siyasi bağımsızlığı konusunda büyük bir yasal hesaplaşmaya neden olabilecek bir tehdidi yenilemiş oldu.
Fed liderinin vazife müddeti Mayıs 2026’da sona eriyor.
Peki Trump, Powell’ı vazifeden alabilir mi?
Hukuki olarak durum şöyle; Federal Rezerv Kanunu, Fed Lideri’nin misyon mühleti boyunca sadece “geçerli bir neden” ile misyondan alınabileceğini belirtir.
“Geçerli neden”, önemli etik ihlal, vazifesini berbata kullanma ya da yasal sorumluluklardan kaçınma üzere spesifik durumlar için geçerlidir.
Ancak Powell hakkında bu türlü bir neden şu anda mevcut değil.
Yani Trump’ın tek taraflı ve politik münasebetlerle Powell’ı vazifeden alması yasal yerden yoksun.
Hukuki Belirsizlik, Hukukçular, Trump’ın Powell’ı Fed Başkanı olarak görevden alıp alamayacağı konusunda bölünmüş durumda. Fed Yönetim Kurulu üyeliğinden alınması neredeyse imkansız, zira bu atamalar Kongre onaylı ve vadeli.
Ancak başkanlık konumu (yani şura başkanlığı), farklı yorumlara açık olabilir.
Trump bu türlü bir adım atarsa, dava büyük olasılıkla Yüksek Mahkeme’ye taşınacak ve tarihi bir içtihat oluşabilir.
EKONOMİK SONUÇLAR
Powell’ın vazifeden alınması, Fed’in bağımsızlığına direkt bir müdahale olarak algılanır.
Bu durum beraberinde muhtemel olarak şunları getirebilir:
Hisse senetlerinde sert düşüşe,
Tahvil faizlerinde artışa,
Doların zayıflamasına,
Kredi maliyetlerinin yükselmesine yol açabilir.
Goldman Sachs ve başka kurumlar, bu çeşit bir adımın “piyasalar için riskli bir devri tetikleyebileceği” ihtarında bulunuyor.
FED’İN BAĞIMSIZLIĞI NEDEN HAYATİ
Fed’in siyasi baskılardan uzak çalışması, enflasyonla aktif gayret için kritik.
1970’lerdeki Nixon-Burns örneği üzere siyasi müdahalelerin sonuçları yüksek enflasyon ve ekonomik istikrarsızlık olabiliyor.
Paul Volcker’ın 1980’lerde siyasi baskılara direnmesi, enflasyonla gayrette bağımsızlığın ehemmiyetini tarihi olarak göstermiştir.
TRUMP’IN EKONOMİK ÇIKMAZI
Trump, ithalata %10 genel ve Çin’e %145 özel gümrük vergisi getirmek istiyor.
Powell ise bu cins siyasetlerin enflasyonu artırıcı tesirleri olacağı ikazında bulundu.
Dolayısıyla Powell’ın faizleri düşürmesi için baskı yapan Trump, aslında kendi siyasetleriyle faizlerin artmasına neden oluyor.
Trump, Powell’ı maksat alarak aslında ekonomik sorumluluktan kaçıyor üzere görünüyor.
Tüm bunlara bakıldığında Powell’ı vazifeden almak Trump için yasal ve politik bir mayın tarlası olur.
Hukuken epeyce tartışmalı ve muhtemelen mümkün değil (en azından meselesiz şekilde), Ekonomik olarak finansal piyasalarda panik yaratabilir. Politik olarak ise bağımsız kurumlara müdahale tartışmalarını tekrar alevlendirir.
Küresel yatırımcı itimadı sarsılır, ABD iktisadı yeni bir belirsizlik periyoduna girer.