İtiraz ettiler, bölündüler, devam ettiler

Silah bırakan örgütler ne yaşadı?

Cumhur İttifakı’nın küçük ortağı MHP’nin Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin “örgütünü lağvet” davetiyle başlattığı süreç PKK lideri Abdullah Öcalan’ın örgüte kendini feshetmesi, tüm kümelerin da silahları bırakması davetiyle sonuçlandı.

Başından beri sürecin nasıl başladığı, hangi dinamiklerin bulunduğu, mevzunun milletlerarası boyutlarının ne olduğu hakkında net bir fikre sahip olamadık. Yaşanan, ülkenin demokratikleşmesinden çok iktidarın kendi “bekasını” kolladığı izlenimi veren bir süreç de olsa silahların susmasına kimse itiraz ediyor değil alışılmış ki. Lakin bundan sonrası daha da karmaşık üzere görünüyor.

Çünkü barışa ulaşmaktan daha zordur barışı korumak. Hem devletin hem de örgütün birbirlerine taahhütlerini yerine getirmeleri “barışın sürmesi” için birinci şart. Kim kime ne vaad etti, muhataplar birbirlerine ne kelam verdi bilemesek de, taraflar barışı kelamlarını tuttukları sürece yaşatabilirler. Lakin iki taraftan da gelinen süreçten mutlu olmayanların olduğu malum. Hiç bir biçimde diyalogdan yana olmayan bölümler her iki tarafta da bulunuyor. PKK Öcalan’ın davetine uyacak üzere görünüyor, zira yöneticilerinin yapılan davetten haberi vardı kesinlikle. Ya reaksiyon vermeyecekler ya da reaksiyon için açıklamanın yapılmasını beklediler. Ülke sonları dışında faaliyet gösteren PKK tesirli örgütlerden PYD davete “koşullar sağlandığında” silahları bırakacaklarını söyleyerek kaideli bir biçimde uyacak, görünen o ki.

Bazı ülkelerdeki gelişmelere Türkiye’de de şahit olabiliriz. Ülkelerinin idarelerine karşı uğraş eden, lakin daha sonra barış ilan edip silah bırakan örgütlerin yaşadıklarını PKK de yaşayabilir pekala. Öcalan’ın davetine uymayanlar örgütü yaşatmaya devam edebilirler.

1900’lerin başından beri İngiltere’ye karşı savaşan İrlanda Cumhuriyetçi Örgütü (IRA) bu türlü bir süreci yaşadı örneğin. Örgüt 1997’de ateşkes ilan etmiş, Temmuz 2005’te silahlı çabayı sona erdirdiğini duyurmuştu. Lakin örgüt içinde yapılan muahedeyi kabul etmeyen bir küme Real IRA (Gerçek IRA) ismiyle hareketlerine devam etmişti. R-IRA 2012 yılında Uyuşturucuya Karşı Cumhuriyetçi Hareket (RAAD) dahil öbür küçük militan kümelerle birleşmesinin akabinde basın tarafından Yeni IRA olarak isimlendirildi.

Aynısı 1959-2018 yılları ortasında İspanya’nın Bask Bölgesi’nde faaliyet gösteren, emeli bölge için bağımsızlık olan silahlı Bask milliyetçisi ETA örgütünün başına da geldi. Örgüt 2 Mayıs 2018’de “tüm yapılarını büsbütün feshettiğini” duyurunca örgüt içinde buna itiraz eden kümeler türedi.

El Salvador’da faaliyet gösteren Farabundo Marti Kurtuluş Örgütü (FMLN) de hükümetle barış görüşmeleri yapınca, örgütün kanatlarından birinin kumandanı olan Antonio Cardenal muahedeye karşı çıkanlarca öldürüldü. Lakin buna karşın barış hayata geçirilebildi. FMLN, 1992 Chapultepec Barış Mutabakatı ile sağlanan ateşkesin akabinde yasal bir siyasi parti haline geldi. 1994 yılından beri de seçimlere katılıyor.

Kolombiya’da da hükümet FARC örgütü ile muahede yapmaya kalkınca örgüt bölündü. Hükümet barış muahedesini FARC’tan ayrılan FARC-EMC ile yapabildi.

İlle bu türlü olması gerekmiyor alışılmış ki fakat PKK Öcalan’ın davetine “hayır” diyebilir, o demese bile “hayır” diyen kümeler ortaya çıkabilir. Suriye’de faaliyet gösteren PKK çizgisindeki yapılar Öcalan’ın davetini kabul etmeyebilir.

Hayli tuhaflıklar barındıran bir sürecin sonunda ulaşılmış olsa da umarım barış başarılı olur.

Bekleyip göreceğiz.