Şeriat ülkesinde saç savurma töreni çok konuşulmuştu: İşte o gösterinin nedeni

ABD Başkanı Donald Trump’ın Ortadoğu tipinin üçüncü ayağı olan Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) hazırlanan karşılama merasimi, dünya gündemine damga vurmuştu. Trump’ı taşıyan uçak Milletlerarası Zayed Havalimanına inerken Trump’ı BAE Devlet Başkanı Muhammed Bin Zayid Al Nahyan resmi merasimle karşıladı. Trump için hazırlanan karşılama merasiminde, salonun iki yanında bulunan bayanlar, müzik eşliğinde saçlarını savurdu. O anlar dikkatleri çekti.

TÖRENİN NEDENİ AÇIĞA ÇIKTI!

Yazar Hasan Mert Kaya, toplumsal medya hesabından kelam konusu gösteriyi açıklarken “Trump’un BAE ziyaretinde körfez ülkelerinin ekseriyetle kız çocuklarının, gece hayatında ise profesyonel bayan dansçıların daha farklı icra ettiği klasik dansı “Al Ayyala” ile karşılanması tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de çok dikkat çekti ve çoğunlukla da eleştirildi. Bu dans bölgede saç dansı manasına gelen “raks şa’ar” ya da “natra” isimleriyle da biliniyor. Değerli isimlerin karşılanmasında, düğünlerde, şenliklerde, sevinçli haberlerde yapılan bu dans İslam öncesi vakitlere, Asurlara kadar uzanan bir geçmişe sahip.” tabirlerini kullandı.

Bu dansın bedevi kültürüne ilişkin olan bu dansın, aslında ellerine hançerler alan bayanların erkeklerini savaşa, düşmanı öldürüp başlarını kesip getirmelerine teşvik eden bir dans olduğunu söz eden Kaya, “Geleneksel Arap kültüründe ve bilhassa de şiirinde bayanın hoşluğu birden fazla vakit at ile kıyaslanır. Saçlarının atın yelesi üzere olması, boynunun Arap atının boynu üzere ince ve şık olması, gözlerinin, kirpiklerinin belinin inceliği ve öbür birçok konu daima cet öykünerek şiirlere mevzu edilir. Bu durum bilhassa cahiliye periyodu Arap şiirinde öne çıkar. Bedevilerin dünyasında çölde hayat öbür kabilelerle yapılan savaşların kazanılarak ganimet elde edilmesine dayalı olduğu için erkeklerin savaşa cesaretlendirilmeleri, cet uygun binmeleri, uygun kılıç kullanmaları ve düşmana cesurca saldırmaları da tekrar bu şiirlerle ve danslarla anlatılır, kabile motive edilir. Bu dansın erkeklerin yaptığı versiyonu da kılıçlarla, tüfeklerle ve sopalarla vs yapılır.” açıklamasında bulundu.

“BİR BEDEVİ GELENEĞİ”

Söz konusu dansın 23 Nisan ve gibisi bir milletlerarası bayramda, şenlikte her ülkenin kendi klasik danslarını sergilediği bir ortamda yapılsaydı farklı algılanacağına dikkat çeken Kaya, “Ancak burada olduğu üzere sergilenmesi gerçek karşılanmadı. Her şeyden evvel görülen şey bayanın “üstün erkeklere” bir meta, bir meze üzere servis edilmiş olması algısının ortaya çıkması. Bu durum, Ortadoğu toplumlarında bayanın yerinin, pozisyonunun ve bayana bakış açısının sorgulanmasını da beraberinde getiriyor. Bu dansta beni en çok rahatsız eden şey vakti ve bağlamı. Cahiliye anlayışının İslam’ın gelişiyle son bulmadığının, bunun zihni bir bakış olduğunun göstergesi oldu bağlamı, yeri ve vaktiyle bu dans. Lakin dediğim üzere yeni bir şey değil. Ta ülkenin kuruluş görüntülerinde bile görülebilen bir Bedevi geleneği.” kelamlarını sarf etti.

“Bu klâsik dans vesilesiyle gördüğüm çok enteresan bir başka konu ise Arap ve Ortadoğu dünyasının Türkiye’de hiç tanınmadığı, çok yüzeysel ve genel geçer bilgi ve önyargılarla bir grup fikirlere sahip olunduğu. Sıradan insan için bu durum kabul edilebilir bir şey tabi lakin kendine gazeteci, haberci, programcı diyen şahısların şaşkınlığı, far görmüş tavşana dönen halleri ve yorumları bu bölge hakkında paçalardan akan bir cehaletin de ibretlik örneği oldu.” sözlerini kullanan Kaya, Trump’ın bu dansla karşılanmasının art planını da aktardı.

“MUHAFAZAKAR İSLAMİ KURALLARIN ZAYIFLATILMASI SİYASETİNİN BİR ÇIKTISI”

Hasan Mert Kaya, “Diğer taraftan Trump’ın bu dansla karşılanması bölgede BAE ve Suudi Arabistan’ın başını çektiği muhafazakâr İslami kurallarının zayıflatılması ve kamusal alanlarda olan baskınlığının sona erdirilmesi siyasetinin da bir çıktısı. Bilhassa S.Arabistan ülkede selefi ve muhafazakâr İslamın yerini daha klasik motiflerle öne çıkan bir din anlayışına bırakmasına yönelik önemli ve tesirli teşebbüslerde bulunuyor.” telaffuzunda bulunarak “Jennifer Lopez, Iggy Azalea üzere müzikçilerin konserleri, ülkenin bilhassa kuzeyinde memleketler arası turizme yönelik çok büyük yatırımların sürat kazanması, Vision 2030 amaçları Suudi Arabistan’ın büyük bir dönüşüm içinde olduğunun somut göstergeleri.” tabirlerini iletti.

“İlginç olan bir konu, hem BAE’de hem de Suudi Arabistan’da görüştüğüm gençlerin ülkelerinin bu dönüşümlerine büyük takviye vermeleri ve bu değişimlerden çok memnun olmaları.“ sözlerini kullanan Kaya açıklamasını yaptı.

“APOLİTİK KALABALIKLARIN EN KIYMETLİ BEKLENTİSİ DAHA ÇOK KONFOR VE ÖZGÜRLÜK”

Sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Açık söz edeyim, buradaki halk Hamas, İslami Cihad ve gibisi yapılara son derece uzaklıklı. Rastgele bir aidiyetleri, kurulmuş rastgele bir duygusal bağları yok.” sözlerini kullanan Kaya, “1970’lerin, 80’lerin hatta 90’ların ideolojiler etrafında kenetlenip mobilize olan halk kitleleri yok. O kuşaklar öldü ya da vakit bellerini büktü, ateşleri söndü. Bu vaktin kuşakları ise “kendini biricik ve çok değerli” hisseden, “kendini gerçekleştirme”, toplumsal medya aracılığı ile “bireysel zevk ve tatmin odaklı egoların” herkesi kendisine dev aynasında gösteren bir yanılsamanın esirleri. Bu apolitik kalabalıkların en değerli beklentisi daha çok konfor ve daha çok özgürlük.” kelamlarını sarf etti.

“Bu ruhu farkeden Körfez rejimleri kendi monarşik yapılarını pergelin sabit ayağı kılan bir temkinli durum içerisinde toplumun biriken bu gücünü, dalga dalga artan bu beklentilerini karşılayacak adımları birer birer atıyor. Arap dünyasında bu durum sırf Körfez bölgesi ile sonlu değil. Mısır’da da genç kuşaklar de durum bu türlü, Ürdün ve Lübnan’da da durum bu türlü.” telaffuzunda bulunan Kaya, “Kitaplarını okumaktan büyük keyif aldığım ve çok da aydınlandığım İngiliz Marksist muharrir Eric Hobsbawm’ın kısa 20.Yüzyıl tarihi olarak kaleme aldığı ve 1914-1991 yılları ortasını irdelediği The Age of Extremes / Aşırılıklar Çağı fevkalade bir yapıttır. Sanırım içinde yaşamakta olduğumuz 21.Yüzyıl’da The Age of Digital Transformations / Sayısal Dönüşümler Çağı olacak. “ dedi.

“GÜÇ KENDİNE ÖYKÜNDÜRÜR VE ÖZENDİRİR”

Sözlerinin devamında, “Bu durum kültürel pahaların İslami olmayan referanslarla tabir biçimlerini de beraberinde getiriyor tıpkı bu danslı karşılamada olduğu üzere. Özelde BAE’nin büyük işveren ABD karşısındaki itaatkar, istekli pasif edilgenliğinin simgesi olarak görebileceğimiz bu seremoni genelde tüm bölgenin ABD karşısındaki çaresizliğinin de bir tabiri bana nazaran.” sözlerini kullanan Kaya, “Tüm önderler Trump ile görüşebilmenin, ağız kulaklarda sırıtık “dostluk”(!) fotoğrafları verebilmenin azim ve hayalinde. Zira o bir çağdaş Roma emparyali, bir Roma imparatoru. Bölge ülkeleri de Roma’nın kendi içinde görece özerk kolonileri, önderleri de bölge / koloni valileri.” yorumunda bulundu.

Kaya, “Durum budur. Güç, kendine öykündürür ve özendirir. Vaktinde Müslümanlar da İran, İspanya ve Portekiz topraklarına ellerinde bir asa, bir kitap ile çıksalardı çoktan bir köşede öldürülmüş olur, tarihe de meczuplar olarak geçerlerdi. Lakin kılıç, yani güç oyunu bozar. Birinci evvel sevilmez, nefret edilir sizden. Ama iki, üç jenerasyon sonra kanıksanır, sevilmeye ve lisanınızla, dininizle, giysinizle, yeme içmenizle, alfabenizle, müziğinizle, mimarinizle, hasılı kültürünüzle taklit edilmeye başlanırsınız. Bu böyledir, her vakit bu türlü olmuştur.“ sözlerini kullandı.

“TAM KARŞITI VAKİTLERİN RUHUNUN PİK YAPTIĞI DÖNEMDEYİZ”

“Bir vakitler İngiltere’de, Kiev’de, Amalfi’de, Sevilla’da, Sicilya’da Müslümanların alfabesi ve lisanıyla madeni paralar basılıyor, bilim lisanı olarak Latince ile birlikte Arapça öğreniliyor, Dortmund’dan Paris’e İslami kıyafetler öykünülen bir üst kültür olarak benimseniyordu. Timur ile Yıldırım Beyazıd bahisli onlarca opera yazılmış, Yasal Sultan Süleyman için de kaç operalar yazılıp oynanmıştı. Güç bitti, nizam de değişti. Artık tam aksisi vakitlerin ruhunun en pik yaptığı dönemlerdeyiz.” tabirlerini kullanan Kaya, “Gelinen bu noktanın nedenleri farklı bir konu.” dedi.

Kaya, paylaşımında, “Mesele yalnızca fakirlik, ekonomik sıkıntılar değil. Örneğin BAE, Suudi Arabistan hiç de yoksul toplumlar değil. Müslümanların rol modeli kalmadı. Sanatta, edebiyatta, teknolojide, milletlerarası bağlarda, siyasette öykünecekleri, hayranlık duyabilecekleri isimleri yok. Ürettikleri sofistike bir kıymet, bir marka yok.” kelamlarını sarf ederek “Bir instagram, X, Tiktok, Facebook, savaş uçağı, hayatı dönüştüren ya da kolaylaştıran hiçbir şey ortaya koyamıyorlar. İrtibatın bu kadar dijitalleştiği, bir toplumsal medya akımının hudut tanımadan bir gün içerisinde tüm dünyaya yayıldığı bir dünyada o dijital ortamı domine edenler kültürel öykünmeleri de domine eder, dönüştürür, kendine benzetir. Bunu yapamayanlar da edilgen birer potansiyel amaç haline gelir. İşte olan biten, yaşanan budur. “ tabirlerini kullandı.

Hasan Mert Kaya, paylaşımının devamında şu tabirleri kullandı:

“Körfez Arapları kültürel aidiyetlerini İslam öncesi devirlerine atıflar yaparak öne çıkarmaya başladılar. Bunun birebirini Türkler de Osmanlı sonrası Cumhuriyeti kurduktan çabucak sonra yaptılar. Anadolu ve geçmiş ile olan bağlarını İslamlık öncesi “Pro-Türkler, Sümerler, Etiler, Etrüksler” üzere kavramlarla temellendirme tercihini öne çıkardılar. Sümerbank, Eti Maden, Antakya ve İskenderun’a “Hatay” denmesinin altındaki yaklaşım bu teoriden besleniyordu. İşte BAE – Suud düzleminde yaşananlar da biraz bunun üzere okunabilir.

Müslümanların telaffuz metodlarını gözden geçirmekte çok geç kaldıklarını düşünüyorum. Asık hızlı, daima bağıran, doğaüstü olaylar, menkıbeler, gizemli kıssalar ile dolu bir din anlatısının kabul göreceğini düşünmüyorum. Hz.Muhammed “Müjdeleyin nefret ettirmeyin, kolaylaştırın zorlaştırmayın” diyen, affı, merhameti, hilm ve tebessümü seçen kişiliği hayatın her alanında, her durumda örnek alınacak en pahalı örnek bana nazaran. Lakin bugün çabucak her yerde olan onun bu kelamının tam zıddı şeyler. Müjdelemiyor, nefret ettiriyorlar, kolaylaştırmıyor zorlaştırıyorlar. Dini bahislerde konuşan uzmanların insan psikolojisi ile ilgili de niyetli ve hassas olmaları gerektiğini düşünüyorum. Bu kaba, kibirli, ben bilirimci, olmaz dediği rastgele bir şeyin nasıl olması gerektiğine ait tahlil sunmayan tavırların karşılık bulmadığını daima birlikte görüyoruz. Türkiye’deki din anlatımının, dini mevzularda öne çıkan isimlerin, kümelerin telaffuzları ile insanların deist ya da ateist olmalarını da çok yadırgamıyorum.

İster Ortadoğu diyelim, ister Yakındoğu, ön Asya diyelim sonuçta coğrafik olarak kesimi olduğumuz bir dünya burası. Lisanımızdan müziğe bu coğrafyaya aidiz. Batılı olmak için yalvarılsa da batı ile durum doğan çocuğun kendisinden olmadığını tez eden babaya açılan dava üzere. Sen ne kadar istersen iste onlardan değilsin, olamazsın. Uzaktan eziklikte seversin, onlardan da uzaktan acıma ve şaşkınlık hisleri ile karışık bir gülücük ve aferin alırsın hepsi o. Bu Suud için de, BAE için de ve tüm bölge ülkeleri için de olan yegane gerçek. Gösterilen maksat ve rotalarda onların istediği vakit ve şartlarda ilerlersen bir “good boy” bir “”well done” alırsın işte o kadar. Kendisi olamayan oburu da olamaz. “