Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun’un aktardığı bilgilere nazaran, 1 Ekim 2008 öncesinde sigortalı olan vatandaşların hangi statüden emekli olacağı, son 2520 gün içinde hangi sigorta koluna daha fazla prim ödendiğine nazaran belirleniyor. Buna nazaran, bu müddette en çok SSK’ya prim ödenmişse kişi 4/A statüsünden, Bağ-Kur’a ödenmişse 4/B statüsünden emekli ediliyor. Özel banka ve borsa sandıklarına prim ödeyenler de emsal biçimde bedellendiriliyor.
Emeklilik planlamasında ise birinci sigorta giriş tarihi büyük ehemmiyet taşıyor. Bilhassa 8 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanlar, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamında yaş koşulu aranmadan emeklilik hakkı elde edebiliyor. Bu tarihten sonra sigortalı olanlar ise yaş ve prim günü kaidelerini başka farklı yerine getirmek zorunda. Öte yandan sigorta başlangıcı borçlanma ile geriye çekilebileceğinden, bu tarih de emeklilik hesaplamalarında kritik hale geliyor.
Eksik prim günleri bulunanlar için borçlanma, isteğe bağlı sigorta ya da hizmet ihyası üzere çeşitli seçenekler mevcut. Lakin uzmanlar, bilhassa isteğe bağlı sigortanın Bağ-Kur (4/B) statüsünde sayıldığını hatırlatarak, son 2520 günün SSK lehine korunması gereken durumlarda bu tercihin emeklilik müddetini uzatabileceği ihtarında bulunuyor. Birebir halde, şirket iştiraki yahut vergi mükellefiyeti üzere geçmişe dönük kayıtlar üzerinden de Bağ-Kur primleri yatırılabiliyor.
Yurtdışında çalışan vatandaşlar için ise farklı bir imkan kelam konusu. Türkiye’nin toplumsal güvenlik mutabakatı bulunan ülkelerinde çalışanlar, yurtdışında geçen mühletleri Türkiye’de sigortalılık başlangıcı olarak saydırabiliyor. Bu müddetler borçlanılarak emekliliğe sayılabiliyor lakin bu borçlanmalar da yeniden 4/B statüsünde bedellendiriliyor. Günlük yurtdışı borçlanma bedeli 390,08 TL olarak uygulanıyor.
Emeklilik için gereken prim günü sayısı da sigorta statüsüne nazaran değişiyor. 8 Eylül 1999’dan evvel sigortalı olanlarda yaş koşulu aranmasa da, SSK’da 5000 ile 5975 gün ortasında prim ödenmesi gerekirken, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’nda bayanlar için 7200, erkekler içinse 9000 gün prim zaruriliği bulunuyor.
SGK, son periyotta birtakım şahısların SSK’nın avantajlarından yararlanmak için gerçekte çalışmadıkları halde sigortalı gösterilmesine yönelik geçersiz sigortalılık hadiselerini da yakından izliyor. Bu tıp durumların tespiti halinde bağlanan emekli aylıkları iptal edilerek faiziyle geri alınıyor. Ayrıyeten bu süreçte sağlanan sıhhat hizmetlerinin maliyetleri de ilgililerden tahsil ediliyor.
Uzmanlar, tüm bu nedenlerle vatandaşların e-Devlet üzerinden hizmet dökümünü denetim etmeleri, birinci işe giriş tarihi, prim gün sayısı ve primlerin hangi sigorta koluna yatırıldığını tahlil ederek hakikat bir emeklilik planlaması yapmaları gerektiğini vurguluyor.