9 emekçinin siyanürlü toprağın altında kalarak Anagold Madencilik tarafından işletilen Çöpler Altın Madeni’ne yapılması planlanan “Çöpler Kompleks Madeni 2. Kapasite Artışı ve Flotasyon Tesisi Projesi” için, o devir Murat Kurum’un başında bulunduğu Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından verilen 7 Ekim 2021 tarihli “Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) olumlu kararı “hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı” gerekçesiyle Erzincan Yönetim Mahkemesi tarafından iptal edildi.

ÇED olumlu kararı, bölge sakinlerinden Eşref Demir’in başvurusu üzerine yargıya taşınırken Demir, bölgedeki su kaynaklarını, tarımı ve hayvancılığı bitireceğini söz etti. ÇED raporunun bilimsellikten ve güvenirlikten uzak olduğunu savunan vatandaşlar, kararın iptal edilmesini istedi.

Cumhuriyet’ten Cengiz Karagöz’ün haberine nazaran, Bakanlık ve Anagold gerekli tedbirlerin alındığını savunurken Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı ve Anagold Madencilik tarafından yapılan savunmada ÇED sürecine ait tüm süreçlerin mevzuata uygun olarak yapıldığı kaydedildi.

DOSYA DANIŞTAY’A TAŞINDI

Savunmada etrafa yönelik gerekli tedbirlerin alındığı iletilerek davanın reddi istendi. Erzincan Yönetim Mahkemesi ise eksper incelemesi akabinde 8 Aralık 2022 tarihinde davanın reddine karar verdi. Mahkemenin kararının akabinde davacılar, belgeyi Danıştay’a taşıdı. Yapılan müracaat sonucunda temyiz incelemesiyle eksper raporunun “hükme temel alınabilecek nitelik ve yeterlilikte olmadığı” sonucuna varılarak yine uzman ataması yapıldı. Danıştay 6. Dairesi tarafından davanın reddi yolunda verilen temyize mevzu Yönetim Mahkemesi’nin kararı “usul ve temel taraflarından türel isabet bulunmadığı” gerekçesiyle bozuldu.

FAY ÇİZGİSİ DİKKATE ALINMADI

Erzincan Yönetim Mahkemesi’ne gönderilen belgede mevzuat kararları ve yeni uzman raporuna yer verilirken kelam konusu rapora nazaran, tesisin sarsıntı performans raporunun olmadığı, keşif günü de manganez ocakta yer yer akmaların gözlendiği, lokal akma ve dökülme oluşturan kırık ve çatlakların vakitle gelişmesine katkı yapabileceği tespit edildi.

Raporda ayrıyeten, hava kirliliği riski bakımından kesin ÇED raporunda bilimsel ve teknik rastgele bir çevresel tesir değerlendirmesi yapılmadığı söz edildi ve projenin yer aldığı bölgede sarsıntı üretme potansiyeline sahip aktif fay çizgilerinin bulunduğu belirtildi. Raporda İliç’in çabucak batısında yer alan Divriği fayının sonuncu ÇED raporunda dikkate alınmadığı da kaydedildi.

MAHKEME HUKUKA UYGUN BULMADI

Mahkeme kararı sonucunda, “Dava konusu Çöpler Köyü mevkiinde Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından yapılması planlanan 847, 49729 ve 20067313 ruhsat sayılı “Çöpler Kompleks Madeni 2. Kapasite Artışı ve Flatasyon Tesisi Projesi” için Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı tarafından verilen 07.10.2021 tarihli “Çevresel Tesir Değerlendirmesi Olumlu” kararında, hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır” sözlerine yer verildi.

Söz konusu kararda, ayrıyeten 13 Şubat’ta meydana gelen facia akabinde Etraf Müsaade ve Lisans Belgesi’nin iptal edildiği de söz edilirken işletmenin faaliyetlerinin durdurulduğu da anımsatıldı. Mahkeme 9 Ağustos 2024 tarihinde verdiği kararda dava konusu işlemin iptali yönünde karar bildirdi.

ŞİRKET TEMYİZE GİTTİ

Söz konusu kararın akabinde Anagold Madencilik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi kararı temyiz etti.Şirket karar hakkında Çöpler Kompleks madeninin köylere aralığı açıklandı. Ve madencilik faaliyetleri sebebi ile yakın köylerde rahatsızlık meydana gelmesinin beklenmediği söz edildi.

Şirket tarafından yapılan açıklamada, “Bölgede arıcılık, tarım ve hayvancılık sağlanan takviyeler kapsamında çağdaş yollar ile tekrar hayat bulduğu, yatırımcı firmanın yörede arıcılık, tarım ve hayvancılık üretimine katkı sağladığı, proje alanının 783,72 hektar kısmının Orman Kanunu uyarınca orman sayılan alanlarda, 510,13 ha kısmının Mera Kanununda belirlenen mera toprağı niteliğinde olduğu, eksper raporuna itirazlarının Mahkemece dikkate alınmadığı, ÇED Raporunda, cevher zenginleştirme gayeli kullanılacak kimyasal hususların verildiği, kullanılan kimyasalların Tehlikeli Hususların Su ve Etrafında Neden Olduğu Kirliliğin Denetimi Yönetmeliği kapsamında yer almadığının, işletme için gerekli müsaadeler alındıktan sonra projeye ayrıntılı mühendislik çalışmaları ile başlanacağı” tabirleri yer aldı.

KARAR ONANDI

Danıştay Dördüncü Daire, temyizde incelenen kararın metot ve hukuka uygun olduğuna ve ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığına karar verdi. Böylelikle lokal mahkemenin kararı onandı.

Ayrıca Erzincan Valiliği tarafından 10 Ağustos 2023’te verilen ‘ÇED gerekli değildir’ kararı 25 Ekim 2024 tarihli Erzincan Yönetim Mahkemesi tarafından iptal edilmişti. Bu karara ait şirketin temyiz talebi de Danıştay Dördüncü Daire tarafından reddedildi. Böylelikle mahallî mahkemenin kararı onaylandı.