Günümüz Türkiye’sinde emeğin değerinden bahsederken bir ironiyle karşı karşıyayız: Taşeron personelliği kaldırdığını argüman eden siyasi irade, aslında bu sistemi diğer başlıklar altında yine üretmiştir. Bir yanda KİT’lerde çalışan ancak takıma alınmayan binlerce işçi, öteki yanda belediye şirketlerine geçirilen lakin takımlı kabul edilmeyen çalışanlar. Ortak noktaları ne mi? Sistemin dışına itilmiş olmaları. İktidarın geçmişte verdiği takım kelamı aslında işçileri oyalamanın siyasi biçimidir.

Kamu İktisadi Teşebbüslerinde (KİT) yıllardır vazife yapan personellere verilen “kadro sözü”, artık bir vaat değil, bir muamma haline geldi. Tekraren miting kürsülerinden dillendirilen bu vaat, seçimden seçime hatırlanan bir “vaat rutini”ne dönüştü. Bu insanların hayatlarını ipotek altına alan belirsizlik hali, yalnızca ekonomik değil, tıpkı vakitte ruhsal bir yıkım sürecine dönüştü. “Hepsine takım verdik, bizden bir şey beklemeyin” üzere cümlelerle, hak arayan personele sitem edilir hale gelindi. Hâlbuki bekledikleri bir lütuf değil, yıllardır alın teri döktükleri işler için anayasal haktı.

Belediye Şirketleri (BİT): Yeni Taşeronluk Alanı

Belediyelerde ise farklı bir tablo var. 696 sayılı KHK ile emekçilere “kadro geliyor” denildi ancak bu takım belediyelerin iştiraki olan şirketlere geçiş olarak uygulandı. Emekçiye “artık taşeron değilsin” denildi ancak hakları taşeron emekçiden farksız kaldı. Hukuken personel statüsü değiştirilmiş üzere gösterildi lakin fiiliyatta statü motamot devam etti. Hatta birtakım belediyelerde, işe alımlar ve işten çıkarmalar artık siyasi referanslara bağlandı. Bu uygulamalar ne toplumsal hukuk devletine yakışır ne de toplumsal adalet prensibine. Kimi belediyelerde tıpkı işi yapan iki işçi ortasında fiyat, müsaade ve toplumsal haklar konusunda uçurumlar oluştu. Kadrolularla tıpkı sorumluluğu taşıyan şirket personelleri, adeta gölgede çalışıyor. Kamunun asli işlerini yapanlar, “şirket çalışanı” üzere gösteriliyor. Halbuki ortada fiili bir takım var lakin türel teminat yok.

Hem KİT çalışanları hem de belediye şirket çalışanları için sorun aslında ortaktır: Siyasi irade, çözmek yerine ötelemeyi tercih ediyor. Muhalefet milletvekilleri tarafından Meclis kürsüsünden tekraren KİT ve BİT mağdurları lisana getirildi. Lakin tüm bu davetler, üstten aşağıya bir sessizlik duvarına çarpıyor.

Bu problem, artık yalnızca bir personellik sorunu değildir; tıpkı vakitte bir adalet, liyakat ve toplumsal vicdan problemi olmuştur.

Taşeronluk Bir Sistemdir. Şirket İsmiyle Değil, Emeğin Karşılığıyla Ölçülür

Bugün ismi “şirket”, yarın ismi “hizmet alımı” olan bu nizam, taşeronluğun yalnızca kılık değiştirmiş halidir. Emeğin karşılığını gerçek manada vermeyen, garanti sunmayan, hakları keyfiyete bağlayan her yapı, hangi isim altında olursa olsun, taşeron sistemidir. Onun için Belediyelerde çalışan personellere bugün tahsis edildiği argüman edilen takım özde değil sözde kadrodur.

Bir kamu hastanesinde çalışan paklık görevlisinin, bir belediye garajında misyon yapan sürücünün ya da bir KİT’te yıllardır mesai yapan bir teknisyenin; tek isteği var: “Devletin işini yapıyorsam, devletin takımında olayım.” Bu kadar net, bu kadar haklı bir talep nasıl olur da bu kadar görmezden gelinir?

Emekçinin İradesi Masaya Davet Edilmeden Çözülemez!

Bu sorun yalnızca iktidarın değil, tıpkı vakitte muhalefetin ve sendikaların da imtihanıdır. Bugün birçok belediyeleri yöneten muhalefet partilerinde bu hususta gerekli adımları derhal atması gerekmektedir. Kimi sendikalarsa kelamım ona emeğin yanındalar fakat ellerindeki yetkiyi kullanmıyorlar. Ya susuyor ya da koltuklarının rahatı bozulmasın diye üç maymunu oynuyorlar.

Oysa tahlil çok açık: Belediye şirket çalışanları direkt kamu emekçisi sayılmalı, KİT çalışanlarına ise tekraren iktidar tarafından kelam verilmelerine karşın yerine getirilmeyen takımları verilmelidir. Tabi tüm bunlar bir gece yarısı KHK’sıyla değil, Meclis iradesiyle olmalıdır. Zira süreksiz tahliller, yeni mağduriyetleri doğurur. Kalıcı tahlil ise toplumsal uzlaşıyla olur. Çalışanla, sendikayla, akademiyle, halkla birlikte olur.

Suskunluğun Sonu Yoktur!

Eğer bugün bu adaletsizliğe susarsak, yarın bir gün öteki adaletsizliklere susmak zorunda kalırız. Takımsız bırakılan emekçi, aslında bir sistemin eksik modülü değil, sistemin ta kendisidir. Ve bu sistem, sessizliğe değil, adalete muhtaçtır. Bugün bu emekçi kısmının haklı uğraşında yeteri kadar seslerini çıkaramamaları büsbütün işten atılma kaygılarıdır. Kamu yönetimi olan patronlarına yapmış oldukları her demokratik hareket karşısında işten atılma sopasına maruz kalmaktadırlar. İşçinin gölgesinde siyaset yapanlar değil, emeğin şahsen kendisini gözetenler tarihe iz bırakır.

Taşeron Personellik Ne Vakit Son Bulacak?

2018 tarihinde taşeron personellik sistemiyle ilgili düzenlemeler yapılsa da bugün hala bu sistemin sonlanmadığını ve hatta yeni mağduriyetler oluşturduğunu açıkça görmekteyiz. Esasen taşeron personellik sistemi 21. Yüzyılın insanlık ayıbı, köleliğin günümüze uyarlanmış halidir. Taşeron personellik sistemini iktidar unutsa da, unuttursa da bizler unutmayacağız. Vermiş olduğu tüm sözleri bu yazı vesilesiyle hatırlatmış olalım. Hatta muhalefet siyasilerine de iktidarın kelamını hatırlatmış olalım. Önümüzde olası bir erken seçimde miting meydanlarında siyasalların vazgeçilmez vaatlerinden bir olacaktır. Bu seçim bir fırsat gelin daima birlikte bu tahlile katkıda bulunalım. Bu ortada sendikalar sizlerde kulağınızın üstüne yatmayın! Asli ve vazgeçilmez misyonunuzu hatırlayın artık. Tabi ki kelamım sarı sendikalara.

Unutulmamalıdır ki emeğin gücü, sermayenin de siyasi iradenin de üstündedir.