Kılıçdaroğlu’nun kayyumu gösterip kendine razı etme planı! İşte işin gerçek yüzü

Mahkeme kararıyla CHP’ye döneceğini artık açık açık söyleyen Kemal Kılıçdaroğlu, bu planına yönelik açıklama yaparken sık sık “Kayyum olsa daha mı âlâ, partimi kayyuma bırakmam” diyor.

Örneğin Sözcü’ye yaptığı son açıklamada şunları söyledi:

“Görevi kabul etmezsem o vakit kayyum riski var. Umarım bu türlü bir karar çıkmaz. Neden bu kadar korkuyorlar? Kayyum gelse daha mı düzgün olur?… Kayyuma sebep olsam bu defa bana ‘13 yıl partiyi yönettin, artık de buna müsaade verdin’ diye reaksiyon gösterirler.”

Kılıçdaroğlu neredeyse her açıklamasında ‘kayyumu gösterip kendine razı etme’ stratejisi güttü.

KAYYUMU GÖSTERİP KENDİNE RAZI ETME PLANI

Kılıçdaroğlu bir kahramanlık öyküsü eşliğinde sunduğu planı gerçekleşirse partide kurultay sürecini mahallelerden başlatacağını, sürecin 1,5-2 yıl süreceğini de inkar etmiyor. Yani en az 2 yıl partiyi yöneteceğini, büyük olasılıkla bu müddette yapılacak genel seçimlerde de partinin başında olacağını söylüyor.

KAYYUM MU, KILIÇDAROĞLU MU?

Peki davet heyeti, Kılıçdaroğlu’nun sözüyle ‘kayyum’ gelirse ne olacak?

Bu sorunun yanıtını da CHP Lideri Özgür Özel verdi. Özel Cumhuriyet’e yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Parti birinci partiyken, partinin başına seçimsiz gelip, milletvekillerini ihraç edip, 2 yıl partiyi yönetmek falan… Davet heyeti olsun, demokratik bir yarışın önü açılsın, delege bütün iradesini Türkiye’nin gözü önünde tazelesin. Çok daha hakikat bu.

Ben bu türlü bir seçime girip kaybedersem de partinin neferi olarak çalışırım yine… Önceki genel başkanı olarak. Ama seçim kaybetmeden ya da biri seçim kazanmadan kimseye de partiyi bırakmayız. Mahkeme diyelim ki, en makûs davet heyetini belirlesen, 40 gün içinde seçim yapması lazım. Davet heyeti kimseyi ihraç edemiyor. Çok açık siyasi partiler kanunu. Olasılıklar planımız da var. Ben zati bu türlü bir şeyin sonuç değil, süreç odaklı olduğunu görüyorum; fakat en berbatında de ben bana emanet edilen İBB’yi de İBB Başkanlığı’nı da bırakmadım. CHP’de de emaneti yere bırakmam.”

KILIÇDAROĞLU İLE 2 YIL, ‘KAYYUM’ İLE 40 GÜN

İşte Kılıçdaroğlu’nun sık sık ‘Partimi kayyuma mı bırakayım’ sorusunu sorarak işlettiği planın püf noktası da bu.

Mahkeme mutlak butlan kararı alırsa misyonu bir davet heyetine verebilir, bu durumda CHP’lilerden oluşan heyetin misyonu 40 gün içinde partiyi kurultaya taşımak olacak. Öbür bir mümkünlük partiyi evvelki genel lidere vermek. Bu durumda Kılıçdaroğlu tam 2 yıl boyunca partinin başında kalacak.

CHP Kurultayı davasıyla başlayan kayyum-çağrı heyeti tartışması da yeni değil… İşte yakın siyasi tarihimizde yaşananlar…

KAYYUM MU, DAVET HEYETİ Mİ?

Türkiye siyasetinde bir birinci 2010 yılında yaşandı. Saadet Partisi’nin idaresi, Ankara 10. Sulh Hukuk Mahkemesi kararıyla vazifeden alınarak kayyum heyetine devredildi. Bu gelişme, Numan Kurtulmuş’un genel başkanlığı döneminde parti içinde yaşanan derin görüş ayrılıklarının ve 11 Temmuz 2010’da yapılan inanılmaz kongredeki usulsüzlük tezlerinin akabinde geldi. Mahkeme, bu kararla hem parti içi krizi yönetmeyi hem de siyasi işleyişi yasal yere oturtmayı amaçladı. Lakin karar, Ulusal Görüş hareketinde kıymetli bir ayrışmaya da taban hazırladı.

Parti İçindeki Tansiyon: Liderlik Uğraşı ve Tartışmalı Kongre

Numan Kurtulmuş, 26 Ekim 2008 tarihinde yapılan kongrede Saadet Partisi’nin üçüncü genel başkanı seçildi. Ancak bu yeni devirde, Kurtulmuş ile partinin kurucu lideri Necmettin Erbakan arasında özellikle Genel İdare Kurulu listesi konusunda önemli görüş ayrılıkları ortaya çıktı. Tansiyon, 11 Temmuz 2010’da yapılması planlanan fevkalâde kongre öncesinde yeterlice arttı.
Kongrede Kurtulmuş yine genel lider seçildi. Fakat Erbakan’a yakın isimlerin başını çektiği ve Oğuzhan Asiltürk’ün liderlik ettiği bir küme, seçim sürecinde usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle yargıya başvurdu. Bu süreçte parti hakkında toplam 14 dava açıldı. Parti içinde çeşitli fiziki gerginliklerin de yaşandığı söz edildi.

Mahkeme Kararı: İdare Misyondan Alındı, Kayyum Heyeti Atandı

Ankara 10. Sulh Hukuk Mahkemesi, 22 Eylül 2010 tarihinde, kongrede usulsüzlük yapıldığına hükmetti. Mahkeme, 11 Temmuz’da yapılan kongreyi geçersiz saydı, Kurtulmuş’un tekrar seçilmesini iptal etti ve parti idaresini kayyum heyetine devretti. Karar, Türk Uygar Kanunu’nun 427. hususunun 4. fıkrası uyarınca verildi. Bu unsur, bir hükmî kişinin gerekli organlara sahip olmaması ve idarenin öbür bir yolla sağlanamaması durumunda kayyum atanabileceğini öngörüyordu.
Ayrıca TMK Husus 75 de bu karara destek oluşturdu. Bu maddeye göre, yönetim kurulu genel konseyi toplayamazsa, sulh hukuk hakimi, üyelerden birinin başvurusu üzerine toplantı daveti yapacak bir heyet atayabiliyor.
Mahkeme, Mustafa Kamalak, Hasan Bitmez ve Şerafettin Kılıç’tan oluşan bir davet heyetini görevlendirdi. Heyet, partiyi inanılmaz kongreye götürmek ve yasal olarak yasal organların tekrar oluşmasını sağlamakla sorumlu kılındı.

Siyasi Sonuçlar: İstifa ve Yeni Bir Parti Kuruluşu

Kayyum kararı, parti içindeki tansiyonu daha da derinleştirdi. Numan Kurtulmuş, 1 Ekim 2010’da hem genel başkanlıktan hem de parti üyeliğinden istifa etti. Bu adım, Ulusal Görüş geleneğinde büyük bir kırılma yarattı.
Kurtulmuş, kısa müddet sonra, 1 Kasım 2010’da Halkın Sesi Partisi’ni (HAS Parti) kurdu. 28 Kasım’da yapılan birinci olağan kongrede 210 delegeden 207’sinin oyunu alarak kurucu genel lider oldu. Ancak HAS Parti, siyasi hayatını uzun müddet sürdüremedi ve 2012 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) ile birleşme kararı alarak faaliyetlerini sonlandırdı.
Bu gelişmeler, bir mahkeme kararının sadece teknik bir düzeltme değil, birebir vakitte yeni bir siyasi sürecin başlangıç noktası olabileceğini gösterdi.

Kayyum Uygulamasının Tüzel Temeli

Türk Uygar Kanunu’na nazaran kayyum, makul bir hükmî kişiliğin fonksiyonlarını süreksiz olarak yürütmek üzere atanan kişidir. Kayyım ataması, TMK’nın 426 ila 431. unsurları ortasında tanımlanıyor. Siyasi partilere kayyum atanmasına ait özel bir düzenleme olmasa da, TMK’nın hukuksal şahıslara dair genel kararları bu tıp durumlarda devreye giriyor.
TMK Husus 427/4, bir hukuksal kişiliğin gerekli organlardan mahrum kalması ve diğer yollarla idarenin sağlanamaması hâlinde, sulh hukuk mahkemesinin kayyum atayabileceğini öngörüyor. Saadet Partisi örneğinde olduğu üzere, mahkemeler bu genel kararı temel alarak siyasi partilerde yaşanan önemli idare krizlerine müdahale edebiliyor.

Siyasi Partilere ve Belediyelere Kayyum Atanması Ortasındaki Farklar

“Kayyum” kavramı, bilhassa 2016 sonrası belediyelere yönelik uygulamalarla birlikte gündeme daha ağır biçimde geldi. Lakin belediyelere yapılan atamalarla siyasi partilere yapılan kayyum atamaları ortasında hem hukuksal destekler hem de hedefler açısından değerli farklar var:

Saadet Partisi’ne yönelik kayyum ataması, yargı kararıyla gerçekleştirilmiş bir iç dengeleme ve yine yapılandırma süreciydi. Buna karşılık, belediyelere yönelik kayyum atamaları idari süreçlerle yapılmakta ve daha çok güvenlik ve kamu hizmeti temelli münasebetlere dayanıyor.

Siyasi partilere yönelik “kayyum” yahut davet heyeti atamaları ise, partilerin iç tüzük ve kanunlara uygunluğunu denetleme ve parti içi demokratik süreçleri teminat altına alma maksadı güdüyor lakin bu siyasi sonuçları olan hukuksal bir müdahale. En büyük fark, her bir kayyum cinsinin dayandığı türel mevzuat, atanma hedefi ve yetki alanının genişliği. Siyasi partilere atanan şahıslara kayyum ismi verilse de esasen bir davet heyeti vazifesi görüyorlar ve partili kimliği taşıyorlar.

Bu çeşit atamaların temel amacı, parti içindeki hukuksal sorunu çözmek ve demokratik işleyişi sağlamak diye tanımlandığı için heyetin yetkileri ekseriyetle bu gayeye yönelik olarak kısıtlanır. Örneğin, Saadet Partisi örneğinde olduğu üzere, heyetin temel vazifesi “olağanüstü kongre daveti yapmak” ve bu kongreyi hukuka uygun halde organize etmekti. Heyet, partinin genel siyasetine, mali işlerine yahut günlük idari faaliyetlerine müdahale etmez.
Atanan heyet, yetkilerini kullanırken parti tüzüğüne ve yürürlükteki yasalara (Siyasi Partiler Kanunu, Uygar Kanun vb.) uygun hareket etmek zorundadır. Mahkeme kararı, bu çerçeveyi çizer ve heyetin bu hudutlar içinde kalmasını sağlar.