Kars’ta tarihi an: Hz. İsa figürü olduğu sanılan eser sergide ilk kez görücüde
ars Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ndeki Ani Ören Yeri’nde gerçekleştirilen tarihi kazılardan çıkarılan az yapıtları sanatseverlerle buluşturuyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “102’nci Yılda 102 Stant: Cumhuriyet’in Işığında Anadolu’nun Kültürel Mirasına Seyahat Projesi” kapsamında açılan stantta, 133 yıl evvel Rus Lisan Bilimler Akademisi’nden Nicholas Marr’ın hafriyatında ortaya çıkan ve Hz. İsa’nın figürünü temsil ettiği düşünülen taş rölyef dikkat çekiyor.
Sergide ayrıyeten, Selçuklu devrine ilişkin kemik nesneler ve lüster tekniğinde yapılmış çini tabak üzere eserler de birinci kere sergileniyor. Müze Müdürü Hakim Aslan, bu yapıtların tarihi kıymetin yanı sıra sanat dünyası açısından da pahalı olduğunu belirtti.
196 yapıtın birinci defa vitrinlerde yer aldığı stantta 133 yıl evvel Rus Lisan Bilimler Akademisi’nde misyonlu Nicholas Marr tarafından gerçekleştirilen hafriyatta çıkarılan Hz. İsa’nın figürünün olabileceği bedellendirilen taş rölyef dikkat çekti.
1892 YILINDA BU YANA KORUNDU ARTIK SERGİDE
Kars Arkeoloji ve Etnografya Müze Müdürü Hakim Aslan, Ani’nin öyküsünün anlatıldığı stantta 1892 yılında başlayan yaklaşık 130 yılı aşan hafriyat çalışmalarında bulunan yapıtların yer aldığını söyleyerek, şöyle devam etti:
“Bunlardan bir tanesi taş rölyef. Mimaride kullanılan bu taş üzerinde alt merkezde bir din görevlisinin portresi kabartma tekniğiyle rölyef olarak tasarlanmış. Çabucak üzerinde iki tarafında sunak tutan askerler ve üst merkezde ise ‘İmparator’ ya da ‘Hz. İsa’nın olabileceği bedellendirilen figür yer alıyor. Bu eser sergilenenler ortasında dikkat çekiyor”
“FİGÜRATİF VE BİTKİSEL BEZEMELER HAKİM”
Ani Ören Yeri’nde 2021 yılında yapılan hafriyatlarda elde edilen Selçuklu konutlarında bulunan kemik nesnenin de birinci kere sanatseverlerle buluştuğunu tabir eden Aslan, yapıtı şöyle anlattı:
“Figüratif ve bitkisel bezemelerin hakim olduğu yapıtta; merkezde ejder, kuş ve farklı toynaklı hayvanların bileşiminden oluşan gerçeküstü bir figür yer alıyor. Ağzı açık halde betimlenen bu figürün üst çenesi, üst yanlışsız çift dönüşlü bir volüte sahip. Ejder betimlemelerinde ise karakteristik özellik olarak sivri kulak, badem göz, çenenin altından üste yanlışsız uzanan volütlü kıvrılma, çene altından başlayıp boynun muhakkak bir kısmını çevreleyen ve üst gerçek yönelen kanat biçimli sakal görülüyor. Yapıttaki başka figür olan balık, yer ejderi figürünün toynakları altında vücudu basınçla kıvrılmış, yüzgeçleri derin çentikler ile vurgulanmış, iri bir göz ve açık bir ağızla tasvir edilmiş. Balık figürünün çabucak altında bir adet askı yuvası bulunuyor.”
“BU SEYAHAT AKLIMA GELİNCE BENİM GÖNLÜM DAİMA GÜZEL OLUR”
Hakim Aslan, birinci defa sergilenen yapıtlardan birinin de 2002 yılı kazılarında çıkarılan Selçuklu Çarşısı’ndaki bir küpün içinde bulunan sekiz köşeli yıldız formundaki lüster tekniğinde yapılmış çini tabak olduğunu söz etti. Aslan, şöyle konuştu;
“Ortasında saraylı aşıklar, hayatağacı yer alan çini tabakta Farsça olarak, ‘Ey sevdiğim, zulüm görmüş iki gözüm niye yaşla dolu olduğunu bilir misin? Zira göz bebeğim senin dudağından su alır / Bu seyahat aklıma gelince benim gönlüm daima beğenilen olur / Su üzere akmakta olan gül renkli gözyaşım, onun yüzünden cömertliğiyle akmaktadır’ yazısı yer almaktadır”
İLK KERE SANATSEVERLERLE BULUŞACAK
Hakim Aslan, 11-12’nci yüzyıllara tarihlenen ve Orta Çağ devrinde ‘cenneti’ simgeleyen tavus kuşu figürlü sırlı kase modülünün 2024 yılında yapılan hafriyat çalışmalarında gün yüzüne çıkarıldığını ve bu kasenin de stantta birinci sefer sanatseverlerle buluştuğunu kelamlarına ekledi.
