Kıymetli halktv.com.tr okuyucularımız, sizlerde sorularınızı [email protected] e-posta adresime çarçabuk iletebilirsiniz.
Kademeli emeklilik Türkiye’nin gündeminde o denli bir yer edindi ki artık sırf bir toplumsal güvenlik tartışması değil, bir toplumsal adalet manifestosu haline geldi. Lakin bu düzenlemenin sırf varlığı değil, ayrıntıları da milyonlarca insan tarafından dikkatle takip ediliyor. Bilhassa yaş hududu konusu, tartışmaların merkezine oturmuş durumda.
Kulağa yalnızca bir teknik düzenleme üzere gelebilir. Halbuki bu problem, yalnızca emeklilik yaşını değil; geçmişten bugüne adalet arayışını, toplumsal güvenlik sistemine duyulan inancı ve bir kuşağın geleceğe dair umutlarını direkt ilgilendiriyor. Zira işin içinde sadece yaş hesabı değil; hakkaniyet, eşitlik ve vicdan var.
Bir Günle 17 Yıl Kaybedenler İçin Umut Nerede Başlıyor?
8 Eylül 1999… Yalnızca bir tarih değil, bir nesil için bahtın kırıldığı gündü. O gün sigortalı olanlarla sonraki gün olanlar ortasında tam 17 yıla varan emeklilik farkı doğdu. Tıpkı okuldan mezun olan, tıpkı işyerinde omuz omuza çalışan iki arkadaşın biri 43, başkası 60 yaşında emekli olacak. Bu çarpıcı fark, yalnızca çalışma hayatına değil; toplumsal eşitliğe, hukuk devletine ve insan onuruna da gölge düşürdü.
Bu adaletsizliğe dikkat çeken ve tahlil teklifleriyle kamuoyunun karşısına çıkan en tesirli yapılardan biri Emeklilikte Adalet Derneği (EMADDER) oldu. Dernek, “kademeli emeklilik” ismi altında yalnızca SGK ıslahatı değil, birebir vakitte toplumsal barışın yine inşası için bir model öneriyor. Önerilen geçiş modelinde emeklilik yaşının erkeklerde 43, bayanlarda 38’den başlaması planlanıyor. Lakin bu teklifle ilgili kamuoyunda oluşan teknik ve siyasi tartışmalar da bir o kadar dikkat cazip.
Kulislerde Hangi Yaşlar Konuşuluyor?
Son devirde Ankara kulislerinde kademeli emekliliğe ait yaş sonlarının ne olacağı konusunda ağır bir trafik var. Bilhassa toplumsal güvenlik bürokrasisi, siyasi karar vericiler ve ilgili uzmanlar ortasında “başlangıç yaşı kaç olmalı?” sorusu etrafında çeşitli senaryolar şekilleniyor.
Bir kesim, EMADDER’in önerdiği üzere 43 yaş üzere erken bir başlangıcın toplumun vicdanını rahatlatacağını savunurken, teknik kurumlar bu yaşın SGK’ya orta vadede yük getirebileceğini tabir ediyor. Bu nedenle 43 yaş hududu, toplumsal açıdan haklı; mali açıdan ise temkinli yaklaşılan bir eşik olarak bedellendiriliyor.
Buna karşılık 53 yaş üzere daha ileri bir başlangıcın gündeme gelmesi, toplumda önemli bir memnuniyetsizlik yaratabilir. Çünkü bu yaş sonu, yıllarca prim ödemiş ve EYT’nin yalnızca bir gün gerisinde kalmış milyonlar için adaletsizliklerin devamı manasına gelebilir.
İşte tam da bu noktada 48 ile 50 yaş aralığı öne çıkmaya başladı. Bu yaş bandının, SGK’nın yükünü dengeleyebilecek bir formül sunduğu ve toplumsal beklentileri karşılayabilecek bir orta yol olduğu düşünülüyor.
Bunlara ek olarak, sabit yaş modeli de bir alternatif olarak masada duruyor. Yani tüm 1999-2008 ortası SGK girişi olanlara tek bir yaşta emeklilik hakkı verilmesi. Örneğin bu yaş erkeklerde 55, bayanlarda ise 53 olarak belirlendiğinde, geçiş süreci daha sade ve yönetilebilir hale gelebilir diye de düşünülüyor. Bu model, EMADDER’in “basamaklı yaş geçişi” teklifinden farklı olsa da toplumsal yansıyı büsbütün göz gerisi etmeyen bir usul olarak kıymetlendirilebilir.
Kademeli Emeklilik: Bir Kanunla Birçok Sorunu Çözebilir mi?
Kademeli emeklilik, yalnızca bir tarih adaletsizliğini değil; staj ve çıraklık mağduriyetini, askerlik ve doğum borçlanması sıkıntılarını, Bağ-Kur tescil sorunlarını ve daha birçok kronik sorunu da bünyesinde çözebilecek kapsayıcı bir modeldir.
Bugün çalışma hayatına erken yaşta başlayan lakin sisteme geç kaydedilen yüzbinlerce kişi, “emeklilikte adalet” beklentisini artık sessizce değil, örgütlü ve kararlı bir halde lisana getiriyor. Bu çaba, yalnızca bir STK’nın değil, milyonların ortak sesinin beden bulmuş halidir.
Gerçek Bir Tahlil İçin Vicdanlara Danışmak Şart
Türkiye’de emeklilik sistemine dair her düzenleme, yalnızca bugünü değil, gelecek nesillerin inanç hissini da etkiliyor. Kademeli emeklilik, bu istikametiyle bir jenerasyonun umudu, devletin vicdanla kuracağı bağın yeni sınavı olabilir. Atılacak adımlar; yalnızca sayılarla değil, toplumun adalet terazisinde tartılmalı. Zira bu sorun, sadece bir yaş hesabı değil, bir hak gayretidir.
Bu çabayı özetleyen birkaç cümle, aslında her şeyi anlatıyor:
Bir gün farkla 17 yıl geç emekli olunmaz; bu bir düzenleme değil, toplumsal yaradır.
Kademeli emeklilik, yalnızca SGK ıslahatı değil; gecikmiş bir eşitlik davetidir.
Yaş değil, hakkaniyet belirlemeli emeklilik hududunu.
Teklif edilen her yaş, bir vicdan tartısında ölçülmeli.
Kademeli geçiş, stajdan çıraklığa, borçlanmadan Bağ-Kur’a tüm mağduriyetleri birlikte çözebilir.
SORU: Mehmet Akif Bey, 3 Nisan 1995 tarihinde sigortalı oldum. Emekli olabilmek için gün sayım kâfi değil. 622 eksiğim var. İhya satın almak istiyorum. Fakat ihyanın tamamını satın alabileceğimi söylüyor SGK. Benim toplam ihya günüm 1347 gündür. Nilay Hanım/Gaziantep
CEVAP: Nilay Hanım, geçmişte ilgili kanunlar kapsamında durdurulan Bağ-Kur sürelerinizi yine canlandırabilir yani satın alabilirsiniz. Ancak burada SGK’nın tabir ettiği üzere tamamını satın almanız gerekecektir. Tıpkı bir doğum yahut askerlik borçlanması üzere istediğiniz kadarını yani gereksiniminiz olan kadarını satın alamazsınız ya tamamını ya da hiçbirini. Taban meblağdan her bir gün için ödemeniz gereken fiyat ise 301,22 TL’dir. 1347 gün için ise minimum ödemeniz gereken meblağ 405.743,34 TL olacaktır. İhyada karar kılmadan evvel bu ihyayı öderseniz emeklilik statünüzün Bağ-Kur’a geçip geçmeyeceğini yeterli düşünün. Şayet emeklilik statünüz Bağ-Kur’a geçerse tekrar SSK statüsünden emekli olabilmek için 1261 gün daha sigortalı çalışmanız gerekecektir.