İstanbul depremi ile en çok konuşulan konular arasına girdi: İşte devlet destekli kentsel dönüşüm şartları

İstanbul’da meydana gelen son zelzele, kentsel dönüşümün ne derece değerli bir bahis olduğunu bir sefer daha gözler önüne serdi. Bu süreçte, bilhassa riskli yapıların yenilenmesi emeliyle devletin sunduğu maddi dayanaklar gündeme gelmiş durumda. Pekala, İstanbul’daki kentsel dönüşüm projelerinden nasıl yararlanılabilir? Hangi kurallarla devlet dayanağı sağlanıyor ve bu dayanakların ölçüsü ne kadar?

KİMLER BU DAYANAKTAN YARARLANABİLİR?

İstanbul’un 39 ilçesinde yaşayan vatandaşlar, riskli yapıya sahip meskenlerini dönüştürmek için devletin sağladığı dayanaklardan yararlanabiliyor. Müracaat için makul bir son tarih bulunmuyor, lakin sürecin gerçek halde ilerlemesi için birkaç adım takip edilmesi gerekiyor.

İlk olarak, konut sahiplerinin kendi ortalarında anlaşarak lisanslı bir kurum aracılığıyla binalarına riskli yapı raporu aldırmaları gerekiyor. Bu raporun akabinde kat irtifakı kurularak belediyeye başvuruluyor ve hak sahipliği belirlemesi yapılması isteniyor.

Başvurunun tamamlanmasının akabinde, Bakanlık tarafından belirlenen tarihlerde hibe ve kredi mukaveleleri imzalanıyor. Kampanyanın tek koşulu ise, yeni binanın (otopark ve sığınak hariç) eski binaya nazaran %50’den fazla büyümemesi. Bu kaideyle, ticari maksatlı büyük projelerin kampanya dışında kalması sağlanıyor.

DEVLET DAYANAĞI NE KADAR?

Kentsel dönüşümde hibe ve kredi dayanakları sunuluyor. İstanbul’daki bir konut için sağlanan toplam dayanak 1 milyon 875 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Hibe takviyesi 875 bin TL olarak belirlenirken, kredi dayanağı de birebir fiyatta sunuluyor. Taşınma yardımı ise 125 bin TL olarak sağlanıyor. Ayrıyeten, iş yerleri için sağlanan takviye ölçüsü da 1 milyon TL’ye kadar ulaşabiliyor, burada da hibe ve kredi fiyatları 437 bin 500 TL’ye yükseltilmiş durumda.

ÖDEMELER NASIL YAPILIYOR?

Devletin sağladığı maddi takviyeler, hak sahibi ismine yüklenici firmaya aktarılıyor. Vatandaşlar direkt para almazlar; ödemeler ise kademeli olarak yapılır. Birinci ödeme, işin başında %30, taşıyıcı sistem tamamlandığında %30, sıva evresinde %30 ve yapı kullanım müsaadesi alındığında ise kalan %10 olarak yapılmaktadır. Taşınma yardımı, konut sahibi ya da kiracıya nazaran değişir; kiracı varsa, bu yardımı kiracı alır, yoksa mesken sahibi faydalanır. Lakin, tıpkı anda kira dayanağı ve taşınma yardımı alınamaz; bunlardan yalnızca biri seçilebilir.

KREDİLERİN GERİ ÖDEME SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?

Devlet tarafından verilen hibe, geri ödemesi olmayan bir takviye olup, bir sefere mahsus olarak verilir. Kredi dayanağı ise geri ödemeli olup, iki yıl sonra başlar. Bu iki yıl, vatandaşın yeni meskenine taşındığı süreci kapsar. Krediler, 10 yıla kadar vadeli ve birinci yıl faizsizdir. Sonraki yıllarda ise, kredilere TÜFE’nin yarısı kadar bir artış uygulanır.

TOKİ VE EMLAK KONUT SÜRECE DAHİL OLUYOR MU?

Bireysel bazdaki bina dönüşüm projelerinde, vatandaşlar kendi müteahhitlerini seçebiliyor. Lakin, daha büyük ve ada bazlı dönüşüm projelerinde, tüm hak sahiplerinin onayı alındığında, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, TOKİ ve Emlak Konut devreye giriyor. Bu durumda, devletin sağladığı hibe direkt inşaat maliyetinden düşülür ve geri kalan borç, uzun vadeye yayılacak biçimde taksitlendirilebilir.