İçimizdeki Grand Kartal yangını: Sigorta şirketleri ve tur operatörlerinde de belge var

Üzerinden 4 gün geçti, içimizdeki Grand Kartal yangını sönmedi. Sönmesin de. 78 cana malolan yangının sorumlularını aramak için kuyu kazamaya gerek yok. Yönetmelikler, çıkarılan kanunlar, şirketlerin elindeki “risk rapor” evraklarına uzandın mı, şak diye ortaya çıkar.

30 yıl Amerika’da ve Mısır’da milletlerarası otel markalarında yöneticilik tecrübesi olan ve 7 yıldır da İsveç’te yaşayan Melik Kızılcan geçen yıl Özkardeş ailesine ilişkin Viltur Grubu’nun işlettiği Mövenpick İzmir Oteli Genel Müdürü olarak Türkiye’ye döndü.

Kızılcan, Mövenpick’in bağlı olduğu ve Türkiye’de 50 kadar otel açan memleketler arası otel zinciri Accor Grubu’nun yangın tedbire standartlarının, uygulamak zorunda oldukları lokal standartların üzerinde olduğunu vurguluyor.

Yabancı markaların hepsi için benzeri bir “özen” olduğuna dikkat çeken Kızılcan, “Yerel kontrolün yanı sıra, bizim yangın danışmanlarımız da kontrol yapıyor. Yastık kılıfından, yangın pompasına kadar yüzlerce kriter belirlenmiştir. Çalışanların, konukların kaçış planları test edilir. Testleri marka tarafında operasyonu yürüten taraf denetim eder. Rapor olumlu çıktığında işletme açılır. Otel hizmete girdikten sonra da yılda en az 2 kere yangın tatbikatı yapılır. Yangın en kutsal konumuzdur, mutlaka taviz verilmez” diyor.

***

Yıllardır çok sayıda turizm doruğuna katıldım, hiçbirinde personel ve konuk güvenliğini sağlayacak yangın tedbire sistemlerinin tartışıldığı bir oturum izlemedim.

Kızılcan’a “Siz bir yıldır Türkiye’desiniz bu hususta bir konferansa denk geldiniz mi?” diye soruyorum o da duymamış.

Turizmciler otel yenileme denince, yatak yorgan faslından öteye geçemedi!

***

Grand Kartal yangını turizm kesiminin turnosal kağıdı üzere oldu.

Aslen Rizeli olan Mazhar Murtezaoğlu, orman mühendisiyken 1960’ta Bolu’ya gelmiş. Bolu Dağı’nda o zamanki ismiyle Bolu Dağı Kantini’ni kurmuş. 1990 yıllarda otel yatırımlarına başlamış. O denli ki bugün Doğuş Grubu’nun sahibi olduğu D Maris Oteli’nin birinci yatırımcısı da Murtezaoğlu. Ödeme zahmetine niyet otel Mehmet Emin Karamehmet’in işvereni olduğu Çukurova Kümesi bankalarından Yapı Kredi’ye geçti. Çukurova yarım kalan inşaatı tamamlandı. Süreç içinde Koç Grubu’na geçen Yapı Kredi oteli Doğuş Grubu’na sattı.

2019 yılında vefat eden Murtezaoğlu’nun Bolu Kartalkaya’da Grand Kartal’ın da ortasında olduğu Kartal otelleri kızına miras kaldı. Otelin idaresini kızının eşi Halit Ergül üstlenmişti. Yangından sonra gözaltına alınanlar ortasında Ergül de yer aldı.

***

Halit Ergül, dalda kök salıyordu.

Gazete Duvar muharriri Bahadır Özgür’ün haberine nazaran, Grand Kartal Otel yeni bir otel yatımı için yaptığı müracaat ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “01.09.2023 – 31.12.2023 Tarihleri Ortasında Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri” listesine girdi.

Kartalkaya’da 78 cana malolan yangın faciasının yaşandığı Grand Kartal Otel’in 2023 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan yeni bir otel için yatırım teşvik evrakı aldığı ortaya çıktı.

Ergül aynı zamanda Turizm Bakanı Mehmet N. Ersoy devrinde (2019 yılı) kurulan Turizm Geliştirme Ajansı (TGA) idare konseyine Karadeniz’i temsilen girdi.

***

Dün “Turizm Aktüel” haber sitesinde, TGA’nın 2024 yılına ait merkezi bütçeye aktardığı Konaklama Vergisi ve ödediği hisse açıklandı. Turizmdatabank’ın Hazine’den derlediği bilgilere nazaran, TGA’nın turizm kesiminden aldığı Turizm Hissesi 2024 yılında yüzde 27 artışla 4.5 milyar TL olarak kaydedildi.

Ayrıca TGA’nın Hazine’den aldığı devlet yardımı, 2024 yılında yüzde 45’lik bir artış göstererek 4 milyar TL düzeyine ulaştı. Böylelikle TGA’nın toplam topladığı kaynak yüzde 45 artarak yaklaşık 265 milyon dolara yaklaştı.

Kamu kurumu üzere turizmcilerden aidatlar toplayan TGA’nın Sayıştay kontrolü dışında bir şirket olduğunu da hatırda tutalım.

Otellere işletme ruhsatı verme yetkisinin belediyelerden Turizm Bakanlığı’na geçtiğini dikkate alırsak, kaynakların nereye kullanıldığını sorgulamamız gerekir.

Günlerdir Grand Kartal Oteli’ndeki yangında kimin/kimlerin sorumluluğu olduğu tartışılıyor. Kontrol ve ruhsat yetkisi bakanlıkta; bu net olduğuna nazaran kabahati CHP’li Bolu Belediye Başkanı Tanju Özcan’ın sırtına yükleyip kimse yoluna devam edemez; diyorum da kamu kontrolündeki iş yerlerinde, madenlerde yaşanılan onlarca ölümlü iş kazaları ve etraf facialarından siyasalların, bürokratların azade tutulduğu örnekler önümüzde…

***

Geçen yıl yangın otelinde tatil yapan Opal Sigorta Aracılık Hizmetleri Ltd. Şti.’nin kurucusu ve 30 yıllık sigortacı Celile Kızıklı müşahedelerini anlatıyor:

“Turizm kesiminde risk faktörlerini ben yazdım. Belek Turizmciler Derneği’nin 5 yıl sigorta danışmanıydım. Grand Kartal’da kaldığımızda birinci dikkatimi çeken asansörlerin sıklıkla arzılanmasıydı. Otellerde yangın riskini büyük olduğu alan mutfaktır. Ateş ve yağ kullanımı bacaların denetimini gerektirir. Bir çok otel bu bahiste eksik. Yatırımcılar güvenlik tedbiri almayı öteleyebiliyor, kontrol devreye girer. Bir otelin yıldız sayısı kadar standardı vardır. Yangın raporuna nazaran bina ‘pertse’ ; poliçenin üzerinde yazılan neyse sigorta şirketi tamamını ödemek zorundadır. Yangından ziyan gören ailelerin şu anda yapmaları gereken birinci şey, sigorta alacaklarına ihtiyati önlem koydurmak olmalı. Elbette acıları çok taze ancak geride kalanların göreceği ziyanları da düşünmek durumundalar. Geride geçimi sağlamak zorunda oldukları aileleri kalmış olabilir. Borçları aileye rücu edebilir.”

***

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın otelin bir an evvel yıkılmasını istediğini iddia Bolu Belediye Başkanı Özkan da böylesi bir durumda “delillerin karartılması” kuşkusuna dikkat çekiyor.

Yargıya intikal eden Grand Kartal yangını soruşturmasında eksperlerin kanıt toplama sürecinde elbette olayın vuku bulduğu otelde inceleme yapmaları gerekiyor.

***

Duayen sigortacı Kızıklı ile oteller hakkında düzenlenen sigorta poliçelerindeki incelikleri de konuşuyoruz.

“Bina sigortaları zelzele tarifesi üzerinden yapılır. Kaçıncı bölgedeyse, ona nazaran tabanı belirliyor. Taban tarife 2 milyar TL’ydi. Yanan otelin yeri Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan tahsisli olduğu için sigorta şirketi arsa bedeli dışında tekrar üretim parasını verir. 3000 metre kare inşaat maliyeti 8 milyon dolar civarında çıkabilir. Otelin mobilyaları, iç dekorasyon, müşterilerin kayıpları da poliçeye dahil edilmiş olabilir. Sigorta poliçesindeki kurallar neyse ödenecek hasar buna nazaran çıkar. Poliçede, “eksiklikler tamamlanmazsa ödeme yapmam” kaydı da yer alıyor olabilir. Sigorta beyanı yanlışsız kabul eder, hasar-prim istikrarları aksi istikrar verirse, ‘yangın sistemleri görünürde var da olabilir lakin biz test edelim’ diyebilir.”

Kızıklı’nın transferinden şunu anlıyoruz. Sigorta şirketlerinde de otelin yangın risk raporu bulunuyor.

Sabah gazetesinden Barış Ergin’in haberine nazaran Grand Kartal Oteli’ni sigortalamayı 3 şirket reddetmiş, Eureka sigortalanmış.

Ahşap bir yapının sigortalaması, yüksek yangın tedbire standardının sağlanması ile mümkün olabiliyor. Grand Kartal’ın bu koşulları yerine getirmediğinin bir başka göstergesi Eureka poliçesidir. Otelin Eureka tarafından sigortalanması beklenen Garanti Bankası BBVA’dan kredi kullanımıyla ilintilidir. Çünkü Eureka ile Garanti BBVA’nın işbirliği sürüyor.

***

Kızıklı otellerde sigorta şirketlerinin poliçe süreçleri ve mevcut uygulama örnekleri hakkında şu bilgileri veriyor:

*Sigorta şirketlerinin içinde yangın güvenlik tedbirleri tahlil ünitesi yer alır. Sigortalanacak otelin; spring (yağmurlama) sistemi, yangın alarmı, yangın tüpü, yangına hassas kapı var mı? Mobilyalar, mimari katkılar her taraf tahlil edilir. Alarm sistemi kaç kere arıza vermiş bakılır.

*Çok büyük bir fabrikanın poliüretanların olduğu kısımda çıkan yangın 4 dakikada söndürüldü, 9 dakikada itfaiye geldi. Yangın çıkabilir, değerli olan alınan tedbirler. Birinci 4 dakika kritiktir. Suyun taşıdığı riskler yangından büyüktür.

*Bir Amerikan firması bir mülk kiraladı. Sigorta şirketi ‘Duman odası olmalı’ dedi, kiralayan şirket yangın tedbirlerini 16 defa test etmek durumunda kaldı. Bina ve can güvenliği riskini bertaraf edecek yatırım için harcanan paraya acımıyorlar. Hayati bir mevzu. Sigorta bir kültür sıkıntısı. Yatırımlar ve operasyon sarfiyatları içinde üstelik büyük bir maliyet de getirmez.

*ABD’de, yangın güvenliğinin sağlanmasına yönelik faaliyet gösteren ve Türkçesi Ulusal Yangından Korunma Derneği olan National Fire Protection Association-NFPA standartlardan kimse taviz vermez.

***

Kızıklı’ya bir otel poliçesi imzalamadan evvel hangi risklere öncelik verdiğini sorduğumda; “İlk bakacağım yer sırasıyla; mutfak, kayak pisti, asansörler, yangın çıkış alanları, yanmaz kapılar, tahliye prosedürleri olur” karşılığı alıyorum.

Grand Park’da birinci belirlemelere nazaran yangının çıktığı yerin otelin ana restoranı olması, otelin bilinen bir riski taşıdığını gösteriyor.

Yargının yangın sırasında otelde konaklayanların ferdi sigortalarını yapan cins operatörlerinin dokümanlarını de incelemesi gerekir. Çünkü eski Turizm Bakanlarından ve TÜRSAB Liderlerinden Bahattin Yücel “” diyor.

Turizm Bakanlığı’nın, Grand Kartal’da konaklama almışsa Bakan Ersoy’un tur şirketi ETS’nin ve sigorta şirketinin risk raporları mahkemeyi aydınlatacaktır.

Ezcümle Grand Kartal Oteli yangınında daha çok risk raporu göreceğiz. Şimdi sorumlu bakanlığın raporunu görmesek de…