Almanya seçimleri küresel siyaseti nasıl etkileyecek? Almanya büyük bir askeri güce dönüşecek mi?
Sakarya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kemal İnat, 23 Şubat Pazar günü gerçekleşen Almanya genel seçimlerinin sonuçlarının ne tabir ettiğini, AA Tahlil için kaleme aldı.
Seçimlere dair anketlerde, Friedrich Merz liderliğindeki Hıristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin yüzde 30 civarında oy oranıyla birinci parti olması ve çok sağcı Almanya İçin Alternatif (AfD) partisinin de yaklaşık yüzde 20 oyla ikinci parti olması bekleniyordu. Seçimlerin kesin olmayan sonuçlarına nazaran AfD’nin bir evvelki seçime oranla oylarını iki kat artırarak yüzde 20 maksadına ulaştığı görülüyor ki çok sağcı bu partinin ulaştığı oy oranı Almanya açısından bir skandal manasına geliyor. Çünkü Fransa, İtalya ve Avusturya gibi Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde çok sağcı partiler yüzde 20’lere hatta yüzde 30’lara ulaştığında Almanya kendisini Avrupa’nın sigortası olarak sunuyordu. Bugün ise çok sağcılar Alman siyasal sistemini önemli biçimde tehdit etmeye başladı.
Bu tehdit, seçimler sonrasında koalisyon hükümetlerinin kurulmasının giderek zorlaşmasında ve kurulan hükümetlerin de erken dağılmasında kendisini açık formda gösteriyor. Çok sağın yanında, koalisyon görüşmelerinde kapısı çalınmak istenmeyen çok sol partilerin de (Linke, BSW) epeyce yüksek oy almaları, geriye kalan partilerin koalisyon kurmasını zorlaştırıyor. Pazar günü yapılan seçimin sonuçları da neredeyse kuvvetli bir koalisyon periyoduna yol açacaktı. Sahra Wagenknecht İttifakı-Anlayış ve Adalet İçin partisi (BSW) ve Hür Demokrat Parti’nin (FDP) barajı geçmesi durumunda üç partili koalisyon gerekecekti. Bu koalisyon muhtemelen CDU/CSU, Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Yeşiller ortasında olacaktı. Bilhassa CSU ile Yeşiller ortasındaki görüş ayrılıkları ve karşılıklı sert açıklamalar düşünüldüğünde, bu türlü bir koalisyonun kurulması çok sıkıntı olacaktı.
Ancak BSW ve FDP’nin az farkla yüzde 5 barajının altında kalmasıyla beraber iki köklü parti CDU/CSU ile SPD ortasında bir koalisyon hükümetinin (Grosse Koalition) kurulması mümkün görünüyor. Bu da Almanya’nın bir evvelki periyoda nazaran daha istikrarlı bir hükümete sahip olma talihini artırıyor. Seçimde birinci parti olan CDU/CSU, “şimdilik” çok sağcı AfD ile koalisyon kurmayı katiyen reddettiği için bu partinin koalisyon ortağı olarak rastgele bir hükümete girmesi ise mümkün görünmüyor.
ALMANYA BÜYÜK BİR ASKERİ GÜCE DÖNÜŞECEK Mİ?
Friedrich Merz başkanlığında kurulması beklenen yeni koalisyon hükümetinin en kıymetli öncelikleri ortasında Almanya’nın askeri kapasitesinin artırılması yer alacaktır. Merz’in açıklamaları, yalnızca Almanya’nın değil tıpkı vakitte AB’nin de askeri kapasitesinin artırılmasına odaklanacağı ve bunu da birlik içindeki en kıymetli ortağı Fransa ile yapmayı arzuladığı tarafında şekilleniyor.
Bu çerçevede, dört noktanın altını çizmek gerekir. Birinci olarak, Almanya’yı askeri gücünü artırmaya iten faktörlerden en değerlisi, gerek Berlin’in gerekse öbür kıymetli Avrupa başşehirlerinin Donald Trump liderliğindeki ABD’nin askeri dayanağına inançlarının azalmasıdır. Merz’in, Trump’ın Ukrayna’yı suçlayan açıklamalarının akabinde verdiği bir röportajda, “Kendimizi Donald Trump’ın NATO mutabakatının kısıtlama olmaksızın takviye kelamını artık yerine getirmeyeceği gerçeğine hazırlamalıyız. Bana nazaran, bu nedenle Avrupalıların en azından Avrupa kıtasını kendi başlarına savunabilecek bir pozisyonda olmak için hakikaten büyük efor sarf etmeleri önemlidir” biçimindeki sözleri, müstakbel Alman başbakanının Atlantik’in öte yakasındaki büyük ortağına artık güvenmediğini ortaya koyuyor.
İkinci olarak, Rusya’nın askeri gücünü dış siyasetin yürütülmesinde giderek artan oranda bir araç olarak kullanması da Almanya’yı askeri gücünü artırmaya iten bir öteki faktördür. Bu noktada, Almanya’nın ve AB’nin, Rusya’dan gelebilecek tehditlere karşı askeri kapasitesini artırması kaçınılmaz görünüyor. Üçüncü olarak, Almanya’nın askeri kapasitesinin artırılmasında en değerli ayağı oluşturacak olan askeri harcamaların artırılması konusunda yeni koalisyon hükümeti ortakları ortasında bir tartışmanın yaşanması olasıdır. Çünkü, herkesin savunma harcamaları için bütçeden ayrılacak hissenin GSYH’nin yüzde kaçına karşılık geleceği konusunda farklı kanıları var. Seçimde en çok oyu alan CDU/CSU’nun başbakan adayı Friedrich Merz, gelecek 2-3 yılda bu oranı yüzde 2’ye çıkarma hedefinden bahsederken; CSU Lideri Markus Söder ise Almanya’nın yıllık askeri harcamalarının GSYH’ye oranının yüzde 3-3,5 civarında olmasını talep ediyor. Beklenen koalisyon ortağı SPD’li Şansölye Olaf Scholz ise bu hususta Merz ile emsal bir görüşe sahip ve yüzde 2’nin kâfi olacağını düşünüyor.
Son olarak, Rusya’nın saldırganlığının arttığı bir periyotta Trump Amerika’sının Avrupalılar açısından “güvenilmez bir müttefik” olarak görünmesi Almanya’da nükleer silahlar karşısında nasıl bir savunma düzeneğine sahip olunacağı tartışmasını tekrar alevlendirdi. Friedrich Merz, bu mevzuda caydırıcılık açısından Fransa’nın sahip olduğu nükleer silahların ortak idaresini öneriyor ve Paris’in de “Fransa’nın nükleer silahlarının Avrupalılaştırılması” (Europeanization of French nuclear weapons) fikrine sıcak baktığını ileri sürüyor. Fakat Fransa’nın kendi nükleer silahları konusunda son karar yetkisini diğer ülkelerle paylaşması ihtimali kuşkuludur. Bu noktada, ABD’nin nükleer hami şemsiyesinin kendisi için çalışıp çalışmayacağından kaygı eden Almanya için bu sorun bir sorun olmaya devam edecek üzere görünüyor.
YENİ HÜKÜMETİN RUSYA VE ABD SİYASETİ NASIL OLACAK
Yeni kurulacak Alman hükümetinin Rusya-Ukrayna savaşına yönelik siyasetinin nasıl olacağına bakıldığında, başbakan olmaya en yakın siyasetçi olan Friedrich Merz’in şimdi başbakan olan Olaf Scholz’dan kimi mevzularda ayrıştığı kimi bahislerde ise benzeştiği söylenebilir. Öncelikle, Trump idaresinin Ukrayna siyasetinden her iki Alman siyasetçinin de rahatsız olduğunu tabir etmek gerekir. Trump’ın Ukrayna’yı ve Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’i hedef alan suçlamalarına karşı çıkan Merz, ABD Liderinin savaşın başlamasından Ukrayna’yı sorumlu tutan telaffuzunun Putin’in söylemi olduğunu ve “Donald Trump’ın da bu söylemi benimsemiş olmasının kendisini şok ettiğini” söz etti. Fakat bu durumun artık yüzleşmeleri gereken bir gerçek olduğunu da belirten Merz, Avrupalıların bu hususla başa çıkmak için ortak bir strateji üzerinde çok süratli bir biçimde muahedeye varmalarının çok kıymetli olduğunu, Ukrayna konusunda kurulan “müzakere masasında yer almak için rica ve yalvarmanın yanlışsız bir yaklaşım olmadığını ve artık Avrupalıların kendi yükünü oluşturması gerektiğini” vurguladı.
Aslında Almanya’nın Scholz devrinde Rusya-Ukrayna savaşı konusunda Joe Biden idaresi ve Avrupa’daki Atlantikçiler tarafından istemediği bir konuma sürüklendiği söylenebilir. Başbakan Scholz, savaşın başından beri daha temkinli bir siyaset izleyerek ülkesi için oluşabilecek ziyanları sonlandırmak istiyordu. Fakat çok Rusya aksisi ve Ukrayna taraftarı bir siyaset izleyen Biden idaresi ve onunla birlikte hareket eden Berlin’deki küçük koalisyon ortakları Yeşiller ve FDP, Scholz’u Rusya karşısında daha sert bir hal almaya zorladı. Bu baskılar nedeniyle Moskova karşısındaki temkinli tavrını terk edip Ukrayna’ya yardımı ve Rusya’ya yaptırımı artıran Scholz, ABD’nin yeni Başkanı Trump’ın Ukrayna politikasını değiştirmesiyle sıkıntı bir duruma düştü. Trump’ın gelişini gören Scholz, Rusya karşısındaki konumunu yumuşatıp evvel Putin ile kimi bölümler tarafından çok eleştirilen bir telefon görüşmesi yaptı, akabinde da Ukrayna ve onun Avrupa’daki destekçileri tarafından çok istenen Taurus füzelerini teslim etmeme kararında değişiklik olmadığını açıkladı.
Merz başkanlığında kurulacak yeni koalisyon hükümetinin bu bahisteki hali merak mevzusudur. Merz, Münih Güvenlik Konferansı’nda Atlantikçi ve Ukrayna’ya yardımın hararetli savunucularının başında gelen FDP’li Marie-Agnes Strack-Zimmermann tarafından sorulan, başbakan olması durumunda Taurus füzelerinin Ukrayna’ya teslim edilmesi müsaadesini verip vermeyeceği sorusuna kaçamak bir halde “Avrupa’nın koordine ettiği bir çerçevede” olmak kaydıyla buna taraftar olduğunu söyledi. Lakin Merz, 9 Aralık 2024’te ziyaret ettiği Kiev’de başbakan olması durumunda bu füzeleri Ukrayna’ya teslim edeceğini açıklamıştı. Gerek Scholz gerekse Merz’in halinden, yeni Amerikan idaresinin Ukrayna konusundaki siyasetini büsbütün değiştirdiği kurallarda Almanya’nın da konumunu değiştirmeye istekli olduğu, lakin Washington’un hal değişikliğinin çok radikal olmasının, bu dönüşüme ayak uydurma konusunda Berlin’i zorladığı söylenebilir. Rusya karşısında duydukları güvenlik tasası de Alman siyasetçilerin Washington’un yeni siyasetine ayak uydurmasını zorlaştıran bir diğer faktördür.
Avrupa’nın kendi kendini savunacak güce ulaşması, ortak bir savunma stratejisi geliştirmesi ve Almanya’nın askeri kapasitesini geliştirmesi üzere telaffuzlar Alman siyasetçilerin Trump’ın siyasi biçiminden duydukları kaygıyı yansıtıyor. Lakin Alman siyasetçiler bunların kısa vadede gerçekleştirilmesinin çok güç olduğunu da biliyor. Trump’ın birinci başkanlığı periyodunda de Berlin ve Paris üzere Avrupa başkentlerinden bu cins telaffuzlar duyulmuştu. Lakin Biden’ın gelişiyle birlikte Avrupa’nın kendi askeri gücünü oluşturması ve savunma harcamalarını artırması konusu tekrar rafa kaldırılmıştı. Çünkü, AB içerisindeki Atlantikçilerin de Avrupa’da NATO’ya alternatif güvenlik kurumlarının oluşturulması konusunda önemli bir direnci kelam hususudur. Bu nedenle, Almanya’da yeni kurulacak hükümetin, Trump’ın bütün rahatsız edici tutumlarına karşın ABD ile güvenlik ve iktisat alanındaki alakaları muhafazaya özel bir değer göstereceğini varsayım etmek güç değildir. Ancak bir yandan da bu sefer hakikaten Almanya’yı askeri açıdan ABD’ye muhtaç olmaktan çıkaracak seviyede adımlar atmaya başlayıp başlamayacaklarını ise vakit gösterecek.
