ABD Başkanı Donald Trump sonunda istediğini aldı. Beyaz Saray’da “azarladığı” Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelensky ile Ukrayna’nın kimi doğal kaynaklarına erişimini sağlayan muahedeyi nihayet imzaladı.
Trump’ın daha evvel ABD’nin savaş sırasında Ukrayna’ya verdiği 350 milyar doları geri istediğini anımsatarak şunu vurgulayalım: Zelensky’nin karşı çıktığı ödemenin yeni mutabakat uyarınca yapılmayacağı da mutlaklaşmış oldu. Ukrayna bir borçtan kurtulduğu için çıkarlı görünse de asıl kazanan elbette ABD. Muahede sayesinde bu güne kadar Ukrayna için ne kadar harcama yapmışsa ziyadesiyle geri alacak zira.
Tüm dünya muahedenin Ukrayna’nın yalnızca madenlerini içerdiğini sanıyor ancak bu yanlışsız değil. Petrol, doğal gaz ile öbür yakıtlar da muahedede yer alıyor. Muahede uyarınca Ukrayna bu kaynakların mülkiyetini elinde tutmaya devam edecek ancak bunları kullanan, yatırım yapılmasına yardımcı olacak olan ABD. Bu ne kadar gerçektir, ABD yalnızca bununla mı yetinecektir vakitle muhakkak olacak. Nereden bakarsanız bakın, ABD lehine bir sömürü mutabakatı bu.
ABD ile AB ortasındaki tansiyonu de anımsamanın tam vakti. Ukrayna’nın AB’ye girme isteği biliniyor. Hatta birlik ile resmi görüşmelere geçen yıl Haziran ayında başlamıştı da. Sorun şu olabilir: Muahede çerçevesinde Ukrayna ABD firmalarına özel muamele yaparsa bu AB ile ortasının açılmasına yol açar.
ABD’nin Ukrayna’nın madenlerine o kadar gereksinimi var ki Ukrayna AB kuralları nedeniyle muahedenin kimi kısımlarını değiştirmek isterse buna itiraz etmeyecek. Bu türlü bir durumda müzakere etmeye bile hazır ABD.
Seçim vaatleri ortasında Ukrayna’ya ABD askeri yardımını azaltacağını söyleyen Trump artık bunun tam aksisini yapacak. Yapılacak yardımın bu muahedenin imzalanmasına bağlı olduğunu tekraren söylemişti. Mutabakat gerçekleştiğine nazaran ABD Ukrayna’ya hava savunma sistemleri sağlayabilir pekala.
Ukrayna hükümeti, birinci 10 yıl boyunca yatırım fonundan elde edilecek tüm gelirin, ya tekrar inşa ya da yeni projelerin başlatılması için büsbütün Ukrayna iktisadına tekrar yatırılacağını tez ediyor. Bu, ABD’nin on yıl boyunca muahededen direkt bir kar elde etmeyeceği manasına geliyor olağan ki. Lakin Washington’da imzalanan mutabakatta bu durum açıkça yazılmış değil. Bu da Ukrayna’nın en değerli müttefiki olan ABD’nin her an dayanağını geri çekebileceği manasına geliyor ki bu da paydaşlığın geleceğini inançsız hale getiriyor.
Kime ne kadar fayda sağlayacağını da vakitle göreceğiz lakin kesin olan şu ki ABD Ukrayna’ya verilen para ile silahların bir kısmını geri alabilecek bu muahede sayesinde. Genelkurmay Lider Yardımcısı Stephen Miller muahedeyi, savaş sırasında ABD vergi mükelleflerinin harcadığı büyük ölçüdeki paranın bir çeşit ‘geri ödemesi’ olarak nitelendirdiğine nazaran bu işten çıkarlı çıkan ABD olacak.
BBC’nin haberine nazaran dünyadaki ‘kritik hammaddelerin’ yaklaşık yüzde 5’i Ukrayna’da bulunuyor. Buna yaklaşık 19 milyon ton grafit de dahil. Ukrayna bu minerali tedarik eden birinci beş ülkeden biri. Grafit, elektrikli araçlar için batarya üretiminde ehemmiyet taşıyor. Ukrayna ayrıyeten uçaklardan güç santrallerine kadar her alanda kullanılan hafif bir metal olan titanyumun yüzde 7’sine sahip. Bunun yanı sıra Avrupa’daki tüm lityum yataklarının üçte birine konut sahipliği yapan Ukrayna ayrıyeten nükleer silahlarla reaktörler için gerekli olan değerli berilyum ya da uranyum rezervleri açısından da oldukça varlıklı.
Yani Trump’ın lakin azarlayarak ancak tehdit ederek imzaladığı mutabakat sayesinde nelere sahip olduğu ortada.
Tüm iş hayatı başarısız geçen, şirketlerini bir vakitler batırma noktasına getiren Trump “iş yaşamında” elde edemediğ ticari muvaffakiyete Başkanlığında kavuştu.
“Tüccar politikacı”ların en başarılı örneklerindendir.
Zelensky mi?
O “aptal müşteri” olduğunu çoktan kanıtlamıştı.