40 yaşındaki Schengen Anlaşması çatırdıyor! AB’de serbest dolaşım sona mı eriyor?

Avrupa’da 400 milyondan fazla kişinin hudut denetimi olmadan seyahat etmesini sağlayan Schengen Muahedesi, imzalanmasının 40. yılında kutlanıyor. Fakat birçok üye ülkenin son devirde yine hudut denetimleri getirmesi, mutabakatın temel prensiplerinin sorgulanmasına neden oluyor.

Schengen Muahedesi, 14 Haziran 1985’te Lüksemburg’un Schengen kenti yakınlarında Belçika, Fransa, Batı Almanya, Lüksemburg ve Hollanda ortasında imzalandı. Başlangıçta beş ülkeyle kurulan bölge, vakitle genişleyerek 29 ülkeyi kapsayan bir özgür sirkülasyon alanına dönüştü.

1 Ocak 2025’te Bulgaristan ve Romanya’nın da katılmasıyla Schengen ülkelerinin sayısı 29’a çıktı. Bugün bu bölge; 25 Avrupa Birliği ülkesine ek olarak Norveç, İsviçre, İzlanda ve Lihtenştayn’ı kapsıyor.

Ancak 2024 yılı boyunca Schengen bölgesi, daha evvel hiç olmadığı kadar iç hudut denetimlerine sahne oldu. Güvenlik tehditleri ve artan sistemsiz göç gerekçesiyle birçok ülke, komşularıyla olan hudut geçişlerini yine kontrol altına aldı.

Bu uygulamalar, Avrupa entegrasyonunun simgesi olan hür dolanım unsuruna yönelik bir “meydan okuma” olarak bedellendiriliyor. Mevcut yasal çerçeve olan Schengen Sınırları Kanunu, üye ülkelere sırf kamu sistemi ya da iç güvenlik tehditleri durumunda ve istisnai olarak hudut denetimi uygulama hakkı tanıyor.

Avrupa Kurulu ise bu tedbirlerin sadece “son çare” olarak ve süreksiz müddetliğine alınması gerektiğini vurguluyor.