5 haftanın bilançosu: Ekonomide bütün veriler dipte
İş dünyasından isimlerin de artık açık açık itiraz ettiği iktisat programı, 2 yıldır halkın fedakarlığı ile toplanan rezervin İmamoğlu operasyonu nedeniyle satılmasıyla sonuçlandı. 5. hafta dataları de faturanın çok ağır olacağını gösterdi.
ANKA’dan Zülfikar Doğan’ın derlediği datalara nazaran politika faizi 3,5 puan artırılarak yüzde 42,5’tan yüzde 46’ya, gecelik borç verme faizi ise yüzde 46’dan yüzde 49’a yükseltildi.
19 Mart sonrası askıya alınan haftalık repo ihaleleri yine başlatıldı. Lakin ihalelerde bankalara borç verme süreçleri yüzde 46 oranındaki siyaset faizi yerine yüzde 49 oranındaki gecelik faiz üzerinden yapılıyor. Bu da gerek mevduat gerekse ferdi ve ticari kredi faizlerini 10 puan üst çekti.
EKONOMİ CANLANACAK BEKLENTİSİ SUYA DÜŞTÜ
19 Mart operasyonları öncesindeki faiz indirimlerinin nisanda da süreceği, iktisadın canlanacağı beklentileri aksine döndü. Ferdi gereksinim ve ticari kredi faizlerinin yüzde 60-70’e yükselmesi, ekonomik faaliyetlerin yavaşlamasına, büyümenin gerilemesine, sakinlik ve işsizliğin yayılmasına neden olacak.
ALTIN ARTMASA FELAKET BÜYÜYECEKTİ
19 Mart sonrasında sıcak para ve yerli-yabancı yatırım sermayesi kaçışının hızlanması, dövize yönelişin artması, kurların üst taraflı hareketlenmesi üzerine piyasalara müdahale için döviz satışına geçen MB beş haftadır rezerv satıyor. 19-21 Mart ortası üç günde yaklaşık 20 milyar dolar satan MB’nın iki yılda binbir zahmetle biriktirdiği rezervlerindeki erime son açıklanan 18 Nisan haftası bilgilerinde de somut olarak görüldü. Geçen hafta MB brüt döviz rezervi 600 milyon dolar azalarak 146,8 milyar dolara gerilerken, swap hariç net döviz rezervleri 200 milyon dolar azalışla 20,6 milyar dolara indi. MB’nın yalnızca 18 Nisan haftasındaki rezerv satışları 4,1 milyar dolar olurken 19 Mart’tan bu yana beş haftadaki döviz satışı toplamı 49,5 milyar dolara yükseldi.
Altın fiyatlarındaki yükseliş MB rezervlerindeki erimenin daha üst çıkmasını önledi. Altın rezervindeki 9 milyar dolarlık paha artışı olmasaydı 19 Mart sonrası MB rezervlerindeki kayıp 58,5 milyar dolar olacaktı.
TÜM ENDEKSLER SERT DÜŞTÜ
Siyasilerin, üst seviye bürokratların, iş insanlarının tutuklanması, mal varlıklarına, şirketlerine, banka hesaplarına el konulması inanç kaybına ve iktidarın uygulamalarına ait telaşlarda artışa neden oldu.
MB’nin Nisan 2025 İktisadi Yönelim ve Gerçek Kesim İtimat Endeksi nisanda marta nazaran 2,4 puan azalışla 100,8’e inerek, son 7 ayın en düşük itimat seviyesine geriledi.
Aynı formda Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) nisan ayı hizmet, perakende ticaret ve inşaat itimat endeksleri de marta kıyasla düştü. İnanç endeksleri sırasıyla hizmet kesiminde yüzde 4,3, perakende ticaret kesiminde yüzde 2,5, inşaat kesiminde yüzde 4,2 azaldı. Mevcut durum ve gelecek 12 aya ait beklentileri içeren Tüketici İtimat Endeksi ise nisanda yüzde 2,3 azalarak 83,9 puana indi. Resmi anketlerde iktisadın tamamına yayılan itimat kaybı, iktisat idaresine ve dezenflasyon programına dayanağın tükendiğinin işareti.
ENFLASYON GAYESİ HAYAL OLDU
Koç Üniversitesi’nin nisan ayı Hanehalkı Enflasyon Beklenti Anketi’nde 12 aylık enflasyon beklentisi yüzde 66’dan yüzde 68’e yükselirken, yıl sonu enflasyon beklentisi de yüzde 67’den yüzde 69’a çıktı. TÜİK’in 5 Mayıs’ta açıklayacağı nisan tüketici enflasyonunun (TÜFE) 19 Mart operasyonları, faiz ve kur artışları, nisanda yürürlüğe giren elektrik ve doğalgaz artırımlarıyla yüzde 3,5-4 ortasında gerçekleşmesi, 4 aylık enflasyonun yüzde 13-15 ortasına çıkması kelam konusu. Bu durumda MB’nin 22 Mayıs’ta açıklayacağı 2025 ikinci Enflasyon Raporu’nda yıl sonu enflasyon maksadını tekrar revize etmesi kaçınılmaz. Şubattaki birinci raporda gayesi yüzde 21’den 24’e yükselten MB idaresi, muhtemelen yeni bir amaç değişikliğiyle yıl sonu gayesini yüzde 27-28 seviyesine çekmek zorunda kalacak. Münasebetiyle bugüne kadar hiçbirisi tutmayan enflasyon maksatlarına bir yenisini daha ekleyerek günü kurtaracak.
