New York Üniversitesi Langone Sıhhat Merkezi’nde çocuk ve çevresel sıhhat alanında uzman olan Prof. Dr. Leonardo Trasande, alışveriş fişlerinin büyük çoğunluğunun termal kâğıttan üretildiğini ve bu kâğıtların ziyanlı kimyasallar içeren plastik bazlı bir kaplamaya sahip olduğunu belirtti. Trasande, parlak görünümleriyle dikkat çeken bu fişlerin, cilt yoluyla bedene geçebilen toksik hususlar içerdiğini vurgulayarak, bu kimyasalların uzun vadede önemli sıhhat problemlerine yol açabileceği konusunda uyardı.
SADECE 10 SANİYELİK TEMAS KİMYASAL GEÇİŞİNE YOL AÇIYOR
Termal kâğıtlar, üzerine yazı basmak için ısıya hassas özel mürekkepler kullanılarak üretiliyor. Lakin bu usul, yalnızca düşük maliyetli değil; birebir vakitte önemli sıhhat riskleri de barındırıyor. Bilhassa bisfenol-A (BPA) ve onun yerine kullanılan bisfenol-S (BPS) üzere kimyasallar, endokrin sistemini etkileyerek kalp hastalıkları, hormonal bozukluklar, kısırlık ve kimi kanser türleriyle ilişkilendiriliyor.
Avrupa Birliği, BPS hususunu besin ambalajlarında yasakladı. ABD’nin Kaliforniya eyaleti ise bu kimyasalı üreme sıhhati açısından ziyanlı olarak sınıflandırdı. 2024 yılında Etraf Sıhhati Merkezi tarafından yapılan bir araştırmada, büyük zincir mağazalardan toplanan 32 fiş incelendi ve sonuçların kaygı verici seviyede olduğu bildirildi. Kaliforniya maddelerine nazaran, yalnızca 10 saniyelik temas bile sıhhat uyarısı gerektirecek ölçüde kimyasal geçişine neden olabilmekte.
PEK ÇOK SIHHAT SORUNU YARATABİLİYOR
T24‘te yer alan habere nazaran, termal fişlerdeki tehlike sadece kimyasallarla hudutlu değil. Fişlerin üzerindeki plastik kaplama vakitle parçalanarak mikro ve nano plastiklere dönüşebiliyor. Bu parçacıklar, bilim insanları tarafından beyin, damarlar ve sindirim sistemi dahil olmak üzere birçok dokuda tespit edildi. Uzun vadede bu hususların kronik iltihaplanmadan kansere, kalp hastalıklarından doğurganlık meselelerine kadar pek çok sıhhat sorunu yaratabileceği öngörülüyor.
DİJİTAL ALTERNATİFLER TERCİH EDİLMELİ
Prof. Dr. Trasande’ye göre, bu riskler karşısında ferdi tedbirler büyük ehemmiyet taşıyor. Plastik içeren fişlerden uzak durmak ve alışverişlerde e-fiş, SMS ya da e-posta üzere dijital alternatifleri tercih etmek, maruziyeti kıymetli ölçüde azaltabiliyor. Fakat asıl tahlilin global ölçekte plastik üretiminin sınırlanmasında yattığını vurgulayan uzman, plastik kullanımının denetim altına alınması gerektiğini belirtiyor.
Birleşmiş Milletler Etraf Programı’nın bilgilerine nazaran, üretim suratı denetim altına alınmazsa, global plastik üretimi 2060 yılına kadar üç kat artacak. Bu tehlikeli artışı önlemek için Birleşmiş Milletler’in, global plastik kirliliğiyle çaba hedefiyle yeni bir plastik muahedesi için müzakerelere yine başlaması bekleniyor.